expeditis: ut de patria bene mereri prosequantur. Hi uero al
teri suscepto negocio / cum domi solertia et solicitudine: tum fo
ris labore et tolerantia rem ex officio procurabunt: dicent ius: du
ctitabunt militem: exercebunt seque suorumque manus et industriam.
Demum cum rebus perficiundis intelligent frustra inniti: nisi et
facultates adsint: Ad istos igitur proximi ue: quibus aut ex agro
aut mercatura facultates suppeditent. Cætera omnis hominum ma
nus et numerus hisce primariis prout usus postulet obtemperabunt
atque subministrabunt. Hæc si satis conueniunt ad rem compertum
quidem habemus ædificiorum genera deberi alia ciuium cætui uni
uerso: alia primatibus: alia multitudini: Tum et primatibus alia
his qui domi consiliisque præsunt: alia his qui negocio exerceantur:
alia his qui facultates congerant: Quorum omnium quidem cum
pars quædam ad necessitatem / uti diximus / pars ad commoditates
referatur: sit quoque nobis / qui ædificia commentamur / par aliquid
animi gratia dedisse: dum premii loco istiusmodi partitionum exor
dia esse ex philosophantium rudimentis repetenda instituerimus.
De his igitur nobis dicendum est / quid una uniuersis: quid pauci
oribus primariis ciuibus: quid minorum multitudini conueniat.
Sed exordium ad res tantas unde captabimus? An uti homines ista
sibi comparare in dies prosecuti sunt? Ita et nos a priuatis egenorum
casunculis rem inibimus: et inde ad amplissima ista / quæ uidemus
theatrorum / termarum / templorumque opera perueniemus. Nam
constat quidem orbis gentes diu nullis cinctas urbium moenibus
degisse. Et scribunt quidem historici / Dyonisio Indiam peragrante
nullas fuisse apud eas gentes muro cinctas ciuitates: Graciamque
olim nullis munitam fuisse muris scribit Tuchidides. Et per Gal
lias item ad Cæsaris tempora / tota Burgundiorum gens non urbibus
cogebantur: sed passim in uico congruebant. Quin et primam qui
dem fuisse urbem comperio Biblum a Foenicibus occupatam: quam
circumobducto suis ædibus muro cinxerit Saturnus. Tam etsi usque
ante diluuium conditam Iopem dinumeret Pomponius. Aethiopes
inquit Herodotus / cum ægyptum occupassent / nullum delinquen
tium occidebant: sed erat ut terræ cumulos ad uicos / quos incolebant