Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
ubi solidi ad arbitrium captandi soli certa facultas non pateat.
De maritimis tum dicemus / cum de portu et mole intra profun
dum mare sistenda tractabimus: Nam pertinet id quidem non
ad uniuersorum ædificiorum opus / de qua re hic loquimur: sed
ad propriam urbis partem quandam: de qua una cum aliis sui ge
neris tractabimus: cum de publicis istiusmodi operibus membra
tim referemus.
Ordinibus igitur columnarum complere in ob
longum fossam totam non est opus perpetuato structuræ ductu:
sed columnarum ipsarum primo sedem cubiliaque conuenit obfir
mare: Hinc ab altero ad alterum / quoadque horum ducendi sunt
arcus / dorso in profundum inuerso: ut ei pro corda sit ex area pla
nities: Sic enim unum in locum plura hinc atque hinc superadiecta
pondera / minus erunt ad perforandum solum prompta / arcuum
fultura istiusmodi obsistente.
Et quam sint columnæ ad solum perfo
randum aptæ: et quam courgeant pressentque pondera in eas posita / in
ditio est ad nobile Vespasiani templum angulus: qui ad æstiuum
occasum uergit: Nam cum illic uiam publicam / areæ angulo in
terceptam reddere peruiam uoluissent / paulula facta ad inter are
am diuersione forniceque per templi structuram adacta: angulum
ipsum quasi pilam ad uiæ latus reliquerunt: et confirmarunt ope
ris soliditate anteridisque subsidio.
At is tandem premente uasta
ædificii mole / et indulgente solo fecit uitium.
De his satis.
Iactis fundamentis expeditus insequitur paries.
Hic illud præter
misisse nolim: quod cum ad fundamenta complenda / tum ad to
tos parietes absoluendos pertineat: Nam uastis quidem in ædifi
ciis / ubi crassior futura murorum moles est ab ipsis fundamentis me
dium per opus ad summum usque relinquenda sunt aperta extuaria spira
mentaque non penitus interrara: Vnde siquid uaporis concreti et
coacti sub tellure moueatur / libere id absque ulla structuræ perni
cie profuse possit exalare.
Veteres huiusmodi non nullis in locis
cum istius ipsius rei gratia / tum et commoditatis: quo in summum
opus ascensus pateat: tum et fortassis impensæ minuendæ causa
scalam cocleam intimum perducebant.
Ad rem redeo.
Inter pe
damentum atque expeditum parietem hoc interest: quod id lateribus