materia: item et ferrum et æs et plumbum et uitrum: et huiusmo
di. Et inprimis fabros minime imperitos / minime leues / minime
inconstantes. seligendos duco: quibus tu opus recte perscriptum
sedulo faciundum mandes atque commendes / ut probe persiniant /
maturæque absoluant. Et in his omnibus probandis iuuabit ex pro
ximis quæ alibi in promptu extant operibus ducere argumenta et
coniecturas quibus admonitus statuas quid tua in re agendum sit:
Namque in illis uitia & laudes notentur / eodem quoque in tuo futu
ra opere persimillima poteris arbitrari. Nero princeps cum insti
tuisset centum ac uiginti pedum Romæ ad uenerationem solis co
lossum ponere: in quo superiorum amplitudinem & magnificen
tiam superaret / non prius locasse faciundum Zenodaro artifici per
ea tempora celebri ac singulari scribit Plinius / quam satis probatum
uidit quid in tanti operis artificio ualeret facto in gallia apud ar
uernos colloso miri ponderis. Atque his constitutis ad cætera prosequa
mur. Atqui nos quidem in huiusmodi rebus / quæ ad opus ædifi
ciorum commoda sunt / recensendis / ea referamus quæ docti uete
res tradidere: Præsertim Theophrastus / Aristoteles / Cato / Var
ro / Plinius / Vitruuiusque. Nam ea quidem longa obseruatione
magis / quae ullis ingenii artibus cognoscuntur: Vt ab his qui istius
modi summa diligentia adnotarunt / petenda sint. Sequemur igitur
ea colligentes: quæ probatissimi ueteres pluribus et uariis locis trac
tauere. Addemus etiam nostro pro more siqua ipsi ex maiorum o
peribus aut ex peritorum artificum monitis adnotarimus: quæ ul
la ex parte dicendis conferant: Et enim percommode fieri arbitror
si naturam rerum ipsarum sequentes ab his ipsis incipiemus / quæ
prius ad hanc rem ædificatoriam sibi homines usurparunt. Ea ni
fallimur fuere cæduæ arbores & syluarum materia / tam & si apud
auctores inueniam qui de his inter se discrepent. Sunt qui dicant
homines primum speluncis habitasse ita ut pecus et domini commu
ni clauderentur umbra: Hinc credunt quod fertur apud Plinium
Gelium quendam Taxium imitatione naturæ primum omnium
luteum sibi astruxisse ædificium: Deam Diodorus Vestam satur
ni filiam ait primum habitacula adinuenisse: Eusebius Pamphilus