Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
uno amplior quam summo capite.
At columnam inuentam puto prin
cipio substinendorum rectorum gratia: Postea deuenisse hominum
studia uidemus dignissimarum rerum assequendarum cupidita
te excitata: ut quæ hedificarint mortales / æterna esse & immorta
lia quoad possent elaborarint: Iccirco columnas et trabes atque eti
am tabulata ac tecta integro ex marmore posuere.
Atqui in eius
modi rebus statuendis ueteres architecti / naturam rerum ipsarum
ita imitati sunt / ut a communi usu ædificiorum discessisse uideri
minime uoluerint: et una omnibus modis studuerint / ut eorum es
sent opera cum ad usum apta et firmissima: tum et aspectu uenu
stissima.
Columnas natura nimirum primo præbuit ligneas &
rotundas: post id usus effecit / ut aliquibus locis haberentur qua
drangule: ldcirco si bene rem interprætor quod uiderent ligneis
columnis ad alterutra capita immissos anulos aut ferro aut ære con
flatos.
quo ad ponderis pertinacia columnæ ipsæ minus finderen
tur.
Inde et architecti marmoreis columnis latum in imo pede anu
lum fixere ad fasceolæ similitudinem: qua fiat ut etiam a guttis re
sultantium stillarum defendantur: et in summo item fasceolam et
fasceolæ torquem superaiectum posuere: quibus adiumentis ligne
am esse columnam uiderent communitam.
At in basibus colum
narum hoc obseruarunt / ut earum infima pars rectarum sit linea
rum et rectorum angulorum: Suprema uero superficies ad suæ
columnæ ambitum finiretur: Et obseruarunt ut esset basis hæc qua
que uersus lata magis quam alta: tum et esse eam certa parte sui latiorem
quam sit columnam uoluere et infimam basis ipsius superficiem latio
rem esse quoque uoluere quam supremam: Et murulum item parte es
se quota ampliorem quam basim: Et fundamentum item esse parte quo
ta latum magis quam murulum uoluere: Et quæcunque huiusmodi al
tera in alteris posuere ad perpendiculum medii centri collocauere.
At contra capitula omnia in his conueniunt: ut in fine partes suæ
columnæ lineas imitentur: Supremæ uero et quadrangulam super
ficiem desinant: Et erit quidem capituli suprema pars nunquam non
amplior quam infima.
Hæc de columnis
Paries uero ipse ad columnarum rationes tolletur / ut si altitudine