Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
dia.
Hanc tibi crassitudinem capituli diuidito in modulos
unum de uiginti.
Operculo igitur dabis modulos tris.
Cor
tici dabis quattuor.
lanci dabis sex.
Infimas autem reliquas
sex relinquito uolutis: quas hinc atque hinc faciat dependens
cortex.
Operculi latitudo quaque uersus habebit diametrum
summi scapi suæ columnæ.
Latitudo corticis quæ est a fron
te capituli ad occiput æquabitur operculo.
Longitudo ipsi
us corticis profluet lateribus / atque perpendebit sese inuoluens
ad cocleam lineam.
Vmbilicus cocleæ qui in dextro est di
stabit a sinistro compari umbilico modulos duos atque uigin
ti.
Et distabit ab ultima supremi operculi linea modulos duo
decim.
Cocleam ipsam sic ducito.
In punctum quidem me
dii umbilici describito punctum pusillum: cuius semidia /
meter modulum capiat unum.
Et contra notato itidem alte
rum subtus/ in ambitu excelso notato punctum unum: Et
contra notato itidem alterum subtus in ambitu depressiore:
tunc in superiore istiusmodi puncto ponito pedem circini sta
bilem: pedem autem mobilem ducito a linea quæ operculam
diuidat a cortice: et descendito urgendo in partem capitu
li extrinsecam / usque compleat integrum semicirculum: atque
respondeat e regione sub cicli pusilli puncto.
illic restringi
to circinum: et ponito pedem stabilem subtus in puncto istic
infimo pusilli cicli.
Mobilem uero pedem ducito ab incoha
to uortice hactenus descripto: et ascendito introrsus usque
summum lancis labrum attingas.
Sic enim duobus semicircu
lis imparibus uorticem unum integrum effeceris.
Deinceps
resumito ductum istiusmodi et cocleam / hoc est anfractus
circumductæ lineæ ad oculum hoc est ad pusillum usque ciclum
implicato.
Lancis labrum pandetur / ut frontibus foris pro
mineat ex cortice modulos duos: fundo autem sui æquabit
supremæ columnæ amplitudinem: contracturæ uolutatum
quæ pro lateribus capituli iungunt uolutas anteriores po
sterioribus fient graciles ad crassitudinem lancis addita mo
duli dimidia.
Ornamentum operculo adiungetur: cimatium