Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
uelim hanc esse ædificii partem: quæ totius operis futura sit basis
Si erit area in montis uertice / aut erit ea quidem exaggeranda ali
qua ex parte: aut decusso cacumine præsurgentis montis coequanda.
Hic
prospiciendum est ut id aggrediamur: quod seruata dignitate mo
derata et modica fiat cum impensa atque labore.
Fortassis quidem
conducet partem ab sublimi excidere: et partem accliuam exagge
rare: Quam rem bene consultus quisquis fuit ille architectus apud
alacrum hernicam urbem in saxeo monte positam effecit.
Curauit
enim ut basis seu arcis / seu templa: quæ sola nunc cæteris super ædi
ficationibus dirutis uidetur / ex rescissisa summo uertice fragmen
tis subfirmata et substrata extaret: Et eo in opere illud est / quod
maiorem in modum probem: Nam obiecit angulum areæ eo uer
sus unde repens montis pendet: eumque consolidauit angulum con
gestis prægrandibus immanium fragmentorum frustis et mole:
Deditque operam componendis lapidibus: ut structuræ seruata par
simonia decorem afferret: Et illius quoque consilium placuit archi
tecti: qui quidem quo loci non usque adeo tantam lapidis habuerat
copiam substituendo montis pondere aggerem struxerit frequen
tibus emiciclis dorso flexarum linearum intra montem abiiecto:
Quæ structura cum grata est aspectu / tum est & firmissima: tum
etiam an impensarum rationem facit: Nam efficit quidem murum
non solidum / qui tantum habeat uirium / ac si penitus fuisset soli
dus / latitudine quanta & flexarum linearum illic sagictæ sunt:
Vitruuii quoque ratio per placet: quam uideo Romæ passim a ue
teribus architectis / ac præsertim in tarquinii aggere obseruatam ut
anterides substituerentur: Sed non omnibus locis id obseruarunt
ut semper inter se anterides tantum distarent quam ipsa esset alta sub
structio: Sed pro montis firmitate aut / ut ita loquar / labilitate /
modo frequentiores: modo rariores posuerunt: Animaduerti eti
am ueteres architectos non unam proximam propter aream substruc
tione fuisse contentos: sed pluribus / quasi gradibus adinfimas usque
radices montis totas rupes firmatas esse uoluisse ': Quorum ego
consilium minime negligendum puto.
Ad Perusiam riuus qui
inter lucinium montem & collem urbis fluit / quod assiduo collis