Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
præbuisse principia: quibus effectum sit ut hominum cetus cele
brarentur: Nobis uero tecti parietisque utilitatem atque necessitatem
spectantibus ad homines conciliandos atque una continendos /
maiorem in modum ualuisse nimirum persuadebitur: Sed ne Ar
chitecto ea re solum debemus / quod tuta optataque diffugia contra
solis ardorés Brumam / pruinasque dederit: tam et si ipsum id haud
quaque minimum beneficium est: quam quod multa inuenerit priuatim
et publice: proculdubio longe utilia: et ad uite usum iterum atque
iterum accommodatissima: Quot familias honestissimas et rostra et
alie orbis urbes temporum iniuria labefactatas funditus amisisset /
ni eos patrii lares / quasi in maiorum suorum gremio receptos con
fouissent: Dedalum sua probarunt tempora: uel maxime quod
apud selinuntios Antrum ædificarit: ex quo tepens lenisque uapor
ita efficaret ac colligeretur / ut sudores grauissimos eliceret: cor
poraque curaret summa cum uoluptate: Quid alii quam multa istius
modi excogitarunt: que ad bonam ualitudinem faciant gestationes
natationes: thermas et huiusmodi: Aut quid referam uehicula pi
strina horaria et minuta hæc: quæ tamen in uita degenda plurimum
momenti habent?
Quid aquarum copias ex intimis recondit isque
pro luctas: usibusque tam uariis tamque expeditis expositas?
Quid
trophea: delubra: fana: templa et eiusmodi / que ad cultum religi
onis fructum que posteritatis adinuenit?
Quid demum quod abscissis
rupibus / praefossis montibus / completis conuallibus / coercitis lacu
marique expurgata palude coædificatis nauibus / directis flumini
bus expeditis hostiis / constitutis pontibus: portuque non solum
temporariis hominum commodis prouidit: Verum et aditus ad
omnes orbis prouincias patefecit: Ex quo effectum est: Vt fruges
aromata / gemmas / rerumque peritias et cognitiones: et quæcunque ad
salutem & uitæ modum conferant: homines hominibus mutuis
officiis communicarint: Adde his tormenta / machinas / arces/ et
quæ ad patriam / libertatem rem / decusque ciuitatis tuendam au
gendamque ad propagandum stabiliendumque imperium ualeant:
Equidem sic arbitior: quotquot a uetere hominum memoria urbes
obsidione sub aliorum imperium uenerint: si rogentur a quo debellatæ