Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
tum / aut si plures emineant colles / aut si pars colle / pars
iaceat plano muro interducto commodissime diuidetur.
Ducendum puto / non quia Diametrum transuersam per are
am: sed ueluti circulo circulum includas / nam ditiores qui
dem / laxioribus delectati spaciis: facile priore a muro ex
cludi se patietur / macellumque / mediasque urbis officinas non
inuiti / circumforaneis cupidenariis relinquent: ignauiaque
illa terrentiani generationis turba / fartorum / laniorum / eo /
quorum et eiusmodi: plus securitatis et minus suspitionis af
feret quod si ab ea primarii ciues non excluderentur illud non
sit ab re quod apud Festum legimus.
Ser. Tullium patri
cios uico iussisse habitare: in quo si quid molirentur: ex
loco superiore posset opprimere.
Murum hunc interiorem
oportet ita ducere / ut nulla sit urbis regio qua is quidem
non pertingat: et oportet cum ceteros urbis muros: tum
maxime hunc crassitudine omnique operis artificio / ualidis
simum attollere.
et sublimem: quo ad priuata cunctorum
tecta excellat / minisque et propugnaculis / atque fortassis etiam
fossa conuenit hinc atque hinc munire: ut per eum satelli
tes utroque protecti latere tutentur.
Turres insuper non ad
apertas introsum / sed circumtectas muro: et tam in suos quam
in aduentitios hostes expositas esse locis oportet: preser
tim quibus uiæ / aut alta templorum tecta dirigantur.
In
turres uelim nullos nisi per murum ipsum conscensus dari.
Et in murum nisi qua permiserit principes aditum patere ex
arce per urbem ad uias nulli arcus / nulle uspiam turres:
relinquendæ prohibendæ et menia ni proiecturæ.
Vnde mis
silibus decursitantes per uicos milites possint submouere.
Denique ita paranda omnis harum rerum ædificatio est ut
edita omnia qui dominetur possideat solus: et suis percur
rendi uniuersam per urbem facultatem remoretur nemo.
Ita que his tyrannorum urbs a regum urbe differt.
Fortas
sis ea etiam re differunt: quod liberis populis plana com
modiora sint.
Tyrannus monte sit tutior.
Cætera istorum