Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
gradus: sensim nouæ ædificiorum facies obiiciantur: ut cuiusque do
mus egressio et prospectus ex media uiæ ipsius amplitudine di
rigatur: ut cum alibi nimia laxitas indecora sit et etiam insalubris:
Hic ipsa quoque uastitas conducat.
Vrbem Romam scri
bit Cornelius / dilatatis a Nerone uiis effectam feruidiorem
et ea de re minus salubrem: alibi contra in arctis uiarum
crudescunt: estate nunquam erit non umbrosa: nulla item
aderit domus: quam non diei radius ingrediatur.
Et aura
nunquam erit immunis.
Nam unde uis mota appulerit re
ctam et magna ex parte expeditam preterfluendi aream inue
niet.
Et uentos eadem nunquam infestos experietur: illico
enim retundentur parietum obiectu.
Adde quod si ingredietur
hostis: non minus a fronte atque lateribus / quae a tergo laces
situs periclitabitur.
De militaribus hactenus: non militares hasce imitabuntur
ni fortassis hoc intersit / quod istic quidem ad lineam directe
si erunt: cum angulis parietum et partibus ædificiorum
magis conuenient.
Sed intra urbem placuisse comperio ue
teribus uias adesse aliquas inextricabilis atque aliquas nul
lius exitus quas ingrediens hostis noxiusue anceps suique
diffisos hesitet: aut si esse audacior perseueret: mature pe
riclitetur.
Esse et minutiores uias conferet / non in longum
productas: sed in primam transuersam uiam terminatas:
ut quasi non publicum expeditunque iter / sed potius obiectæ
domus aditum prebeant: nam id et domibus lumina paratiora:
et urbi quam uolunt hostilem excursionem impeditiorem prestabit.
Vicis intra urbem disparsis et minime continuis habitam
fuisse babilonem scribit Curtius.
Platoni contra non uicos
modo sed parietes etiam domorum haberi coniunctos pla
cuit / idque opus urbi esse pro muro uoluit.
Pons quidem
potissima uiæ pars est.
pontis habendi locus erit idoneus
non omnis.
nam preter id: quod non extremum seclusumque in
angulum paucorum commoditatibus relinqui: sed medias
in regiones usibus uniuersorum patere pontem conuenit.