Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
Verum lapides ipsi cum istic/ tum et alibi permaxime interest
quo ponantur contextu atque connexu in opere: Nam ueluti ligno
ita et lapidi insunt cum uenæ / tum et nodi / tum et partes aliæ aliis
imbecilliores: Quin et pandi marmora et contorqueri in promptu
est.
Habentur in lapidibus apostemata et collectiones putris ma
teriæ: quæ temporibus intumescit aeris inhausti / uti puto / humecta
tione imbibita: ex quo grauiores pustulæ et collaceratione colum
narum atque trabium sequuntur.
Quare præterea / quæ de lapide suo
loco superius transegimus: nosse oportet lapidem creari a natura
uti uidemus procumbentem / materia uti interpretantur / liquente et
fluxibili: quæ cum sensim concreuerit et obduruerit: ipsa massa
primas suarum partium figuras asseruata: Hinc est quod in eo infi
mæ partis corpusculis / ut puta grauioribus constat maiusculis / quam
supremæ: et intercurrunt uenæ: prout materia materiæ superinfusa
et obducta cohæsit.
Ea ergo qua uenæ iniaceant / seu sint illæ qui
dem primioris materiæ spumamenta / una cum superadductæ mate
riæ fecibus commixta: Seu quid aliud sunt: quando has ipsas sic
dispares couniri penitus natura non siuerit: fixilem nimirum esse
in lapidem constat.
Præterea uti ex re ipsa palam atque in promp
tu est tempestatum / ut ita loquar / contumelia nequid reconditiora
pstruemur: compacta et concreta omnia corpora conficiuntur / dissol
uuntur: Ita et in lapide quæ partes tempestatibus perferendis obnoxiæ
extiterunt: maceratiores sunt atque putribiliores.
Quæ cum ita sint /
ponendis lapidibus aduertisse iubent / his præsertim partibus ædi
ficii: quas esse robustissimas oportet: ut firmissimæ et minime de
ciduæ lapidum facies contra aduersarias rerum offensiones obiici
antur.
Ergo non in latus uena stans collocabitur: ne quid decrustetur tem
pestatibus: sed iacebit prosternata: ut pressa mole superincumbentium
nusquam pandat: Et interior quæ in fodina abdita fuerat facies sistetur
ut extet patula: Succosior enim est et ualidior.
Verum nulla to
lerantior habebitur facies toto in abscisso lapide: quam quæ massam
ipsam non per fodinæ tractum desciuerit: Sed quæ transuersam
iacentis massæ protensionem obtruncarit.