Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
rubra et carbunculus et glareosa.
Siquis me roget quidnam esse
harenam statuam: fortassis dixero eam esse / qua maioribus confra
ctis lapidibus minutulis constet lapillisculis: Tametsi Vitruuio
placuit harenam / et præsertim in ætruria / quam carbunculum di
cunt / genus esse quoddam terræ ignibus a rerum natura intra mon
tes inclusis perustæ et redditæ / ut sit iam terra non cocta solidior
et tofo ipso mollior.
Verum inter hasce omnes harenas praeferunt
carbunculum.
Aduerti romæ publicis ædificiis usos no in postre
mis rubra: Caua intra fossiceas ultima est: Glareosa fundamentis
farciundis commoda est: Sed inter primarias proximo loco annume
rant glaream tenuiorem præsertim quæ angularis et ab omni terræ
immixtione immunis sit: uti est quæ apud uilumbros abunde suppe
ditat: Subinde harenam probant / quæ ex fluento post primam su
premam cutem abrepta eximatur: Et inter fluuiatiles torrentium /
et inter hasce utilior quæ intra montes pronioribus profluuiis sub
stitit.
Extremo uenit loco harena quæ ex mari excepta sit: et inter
maritimas nigrantem ac uitrosam non omnino uituperant.
Apud
Picentes agro salernitano harenam ex mari sumptam fossiceæ non
postponunt: Sed eius regionis non omni ex littore desumptam pro
bant: Nam compertum quidem habent littoribus / quæ ad haustros
excipiendos pateant / harenam esse omnium deterrimam: Quæ uero
ad lybicum spectent littora / ea quidem harenam ferre minime pos
simam.
At inter maritimas harenas esse commodiorem constat / quæ
ad rupes subsideat: granoue crassiore sit.
Atqui habent harene qui
dem cur etiam differant inter se: Namque marina inharescit difficile et
salsugine dissolubilis madescit continuo atque subfluit: Inde igitur
onera ægre et numquam fidissime sustinet.
Fluuiatilis quoque humecti
or est quam fossicea: eaque de re ductibilior et tectoriis habilior.
Fossi
cea propter pinguedinem tenacior: sed facit rimas: ea de re (cum)
rationibus adigunt / non ad tectoria.
Sed erit harena optima suo in
genere quæque fricata et perstricta manibus stridorem faciat: et quæ
in candidam uestem excepta non coinquinabit: neque terram subsi
dentem relinquet.
Contra erit harena non bona: quæ per se lenis et ne
quicquam aspera: et colore odoreque luteam terram imitetur: quæue intra