Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
Non enim hæc scribimus solum fabris / uerum et studiosis etiam
rerum dignarum: Qua de re iuuat intermiscere interdum quæ dele
ctent: et ab re tamen atque instituto aliena non sint.
Martino quinto
pontifice maximo / allatus extitit anguis reptus latio a fabris apud
fodinas uitam ducens in uasto quodam lapide / circum omnibus aspi
ramentis obstrusis: Repertæ et aliquot ranæ / et item cancri / sed hi
quidem mortui.
Tum et candidissimo marmore in medio per hæc
tempora frondes arborum repertas testor.
Vellinus mons / qui Bru
tios a marsis diuidit / omnium præcelsus toto uertice caluescit lapi
de albo / et rediuiuo illic qua parte in brutios spectat / passim uide
bis disfractos lapides refertos sigillis conchiliorum maritimorum:
non amplioribus quam ut ea sub uola manus capias.
Quid illud ?
Ex
agro Veronensi in dies colliguntur saxa cælo strata signo quinque
folio certis et comparibus lineis aptissime perscripta atque bellissime
imbricata naturæ arte admirabili et perfinita / ut imitari subtilita
tem operis possit prorsus mortalium nemo: Et quod magis mirere
nullum huiusmodi inuenies lapidem nisi inuersum / impressumque
signi formam obtegentem: quo facile putes naturam non admira
tioni hominum / sed sibi effinxisse tantas delitias artificii sui.
Ad rem redeo.
Non hic insistam referens quo pacto foci uestibulum
præfurniumque testudinare / et interiorem ignium sedem coaptare opor
teat / ut extuans flamma respiret / ut suis quasi limitibus coherce
atur / ut in unum ad opus coquendi confluat tota ignium uis atque
conspiret.
Neque prosequar quo pacto sensim succendere et ignem
non intermittere usque dum flamma ad supremum usque nequicquam fumo
sa exeat: et summi intra fornacem lapides candescant / et coctum la
pidem non esse nisi cum flammis turgefacta quæ circunhiaret fornax
sese receperit atque perstrinxerit.
Mirum in quo naturam spectes
elementi.
Nam si calce cocta ignem subdemeris / fiet calcaria sen
sim minus in imo calens / in summo uero magis multo reddetur
ignita.
Nunc quoniam his operibus perficiendis non calce tantun /
uerum et harena opus est: de harena ipsa nobis dicendum est.
Harenarum tria sunt genera / Fossicea / Fluuiatilis / Marina.
Om
nium optima fossicea.
Atque ea quidem multiplex est / Nigra / Cana /