Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
madent antequam siccescant.
Nam semel madida atque rursus exsicca
ta durescit testa adeo ut ferri aciem delimet atque consumat.
Sed
nos commodius proxime ductam & adhuc urentem radimus.
At
qui laterum tria apud ueteres fuerunt genera: Vnum longum sex
qui pede latum pedem: Alterum palmos quinque quoque uersus: ter
tium palmos non plus quatuor.
Videmus in ædificiis testas præ
sertim ad arcus et nexuras pedes quasque uersus latas binos.
His
non æquæ usos ueteres publicis atque priuatis operibus recitant: sed
maioribus publica / minoribus priuata struxisse ædificia.
De his
quoque annotaui cum alibi in ueterum monumentis: tum uia appia
alia atque alia extare maiorum & minorum laterum genera: quibus
uarie uterentur: ut non modo quicquid ad utilitatem / uerum etiam
quicquid ad gratiam aptum et condecens uenerit in mentem: id
sedulo uoluisse perficere arbitror: Vt cætera omittam lateres ui
di longos digitos non plus sex / crassos unum / latos tris: Sed his
potissimum pauimenta spicatim insternebant.
Præcæteris mihi
probantur trianguli / quos faciebant hunc in modum: Laterem e
nim quaque uersus pedali amplitudinem ducebant crassum digitum
et semis hunc dum uirebat duabus lineis diametralibus ab angulo
ad oppositum angulum signabant linea profunda / quæ usque dimi
diam lateris crassitudinem scinderet.
Hinc igitur quatuor habe
bantur trianguli æquales: Lateres has præstabant commoditates:
Nam minus capiebant cretæ / coaptabantur in fornace / eximeban
tur / deferebantur in opus habilius: puta qui una manu quatuor ha
berentur: Hos faber leui ictu inter abstruendum alterum ab alte
ro diuidebat: Hisque per frontes parietum ordines inducebat late
re pedali extrinsecus ut pateret: Angulo uero introrsus obiecto /
Ex quo impensa quidem minor / opus gratius / structura firmior
reddebatur: Nam cum toto pariete nulli non integri adesse late
res apparerent: tum anguli densatim infarturis parietum illigati
opus firmissimum reddebant.
Ductos lateres ne illico in fornacem
imponas iubent / ni persicci sint: et non ante biennium siccos red
di: & in umbra commodius siccari quam in sole asserunt: Sed de his
quoque hactenus / ni forte addas / quod annotauere terram ad huius