Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
opus et motum adactis.
Sed omnium commodissima erit ual
ua: qua medio sui habeat susum statutum ad perpendiculum
uertibilem.
Fuso appingetur ualua quadrangula: ut pansa
adest ueluti in oneraria naui quadratum explicatur uelum:
quod hoc et hoc sui brachio possit ad proram uersus puppim
ue circum agi.
Sed ualuæ istius brachia erunt non coæqualia
altero enim paulo erit retractior ad digytos usque tris.
Nam
fiet tum quidem ut uno a puero referetur / et rursus spon
te claudatur uincente ponderibus latere prolixiore.
Dupli
ces facito clausuras secto duobus locis flumine / spatio inter
misso quod nauis longitudinem capiat: ut si erit nauis con
scensura cum eo applicuerit: inferior clausura occludatur:
aperiatur superior: sin autem erit descensura / contra clauda
tur superior / aperiatur inferior.
Nauis eo pacto cum istac
dimissa parte fluenti euehetur fluuio secundo.
Residuum aut
aquæ superior asseruabit clausura.
Illud non prætermittam
quod ad uias pertinet / nequid ista repetamus per oppidum
uiam non imponendo atque aggerando ruderibus / quod pra
ua consuetudine fit: sed potius adimendo / et late circum ex
planando atque absportando bene tersam beneque auersam faci
to: ne insulæ et superficies urbis stratarum accumulationi
bus immergantur.
Nunc cætera minutiora quæ emendari patiantur quam id po
tero breuissime prosequar.
Locis nonnullis quod aqua inducta
sit / regio effecta est calidior: et contra nonnullis effecta est
frigidior.
Apud Iarissam thessaliæ ager stagnanti et pigra
erat opertus aqua ea re acrem habebant crassum atquod æstuo
sum.
Postea educta aqua exsiccatoque agro facta est regio
frigidior: adeo ut posthac olea quæ prius multa passim ex
creuerat circum / nulla superuixerit.
Contra apud philippe
os: illic. n. meminit Theophrastus educta aqua exsiccatoque
lacu effectum est ut minus rigerent.
Harum rerum causam ex puritate in
puritateque illic spirantis aeris esse interpretantur.
Nam crassumquidem