dum. Ab incile autem superficies uadi ad fossuram deriua
tionis excauati: utrum depressior sit: et quantum obliquitas
descendat: quo pacto dinoscatur instrumenta quædam et ars
perutilis inuenta est. Eam rem imperiti fabri cognoscunt pila
ipsam in fossionem posita: quæ si rotetur / satis procliuem du
ctum fore arbitrantur. Peritorum instrumenta sunt libella / nor
ma / atque denique similia omnia quæ angulo recto finiantur. Ars
paulo secretior hæc est. Sed eam non nisi quantum ad usum faciat
explicabimus: Fit quidem intuitu et spectatione / nam ea nos
puncta nuncupamus. Si erit illic planities expedita / qua du
cenda est aqua erit intuitus dirigendi ratio duplex. Nam aut
modicis interuallis aut longioribus terminis certa quædam si
gna et limites ponentur: puncta extrema interualli quo ma
gis erunt inter se finitima: eo a flexo terræ ambitu directio in
tuitus minus abscedet. Quo aut erunt interualla ipsa produ
ctiora / eo terræ ambitus solunque ab recta libræ linea esse pro
cliuius inuenietur. In his obseruabitur ut in quosque mille pas
sus digytos usque declines decem. Sin aut non erit planities ex
pedita: sed interextabit tumulus: tunc in his quoque duplex
erit ratio: una ut altitudinem hinc ab incili: hinc uero centra
ab emissario condiscas. Emissarium appello destinatum usui lo
cum / quo uelis aquam peruenire: ut inde aut libera / aut ad cer
tos usus emittatur. Discuntur altitudines istic productis di
mensionum gradibus. Ex graduum similitudine quibus in tem
plum conscendimus hic gradus appello: quorum una est linea ra
dius intuitus productus ab oculo spectantis ad parem oculi
altitudinem. Id fit libella atque etiam normis. Altera uero linea
est / quæ ab oculo ipso spectantis dimensoris ad pedes cadat
ex perpendiculo. In istiusmodi gradibus adnotato ex eorum per
pendiculis quæ nam summa longitudinum excedat / hinc neque co
scendas ad uerticem ab incili: an contra / qua ab emissario. Al
tera erit ratio / ut lineas ducas ab incili summum usque ad ca
cumen tumuli qui intersurgit: et inde quoque lineas ad emis
sarium angulosque ex geometrarum rationibus directos anno