Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
quidem quod cursu descendat multo: quod ue terras secet purissi
mas / et nullis infectas uitiis putredinis aut sicci nocui conta
gione uitiatas: quod ue septentrionem petat / quod ue alueo fluat
pleno et purgato: Aquas quæ quidem cursu longiore et tardio
re ueniant / negandum non est motu minus crudas: lassitudineque
magis extenuatas / atque inde bene desecatas reddi / sordium sar
cina inter fluendum destituta.
Tum et in hoc ueteres omnes conuene
re / aquas non modo esse tales / qualis sit terra: uti nunc dice
bamus / ubi quasi in parentis gremio asseruentur: utrum etiam ta
les reddi / quale ipsum sit solu qua perfluant: qualis etiam sit suc
cus hærbarum quem lauerint: non ea præsertim re quod eas defluendo
libet: quam uel maxime ea re quod sudores immiscuerit terræ istius
in qua pestilens hærba uigeat.
Hinc est quod aiunt degeneras
hærbas præbere aquas nimirum insalubres.
Pluuiam aliquando
senties ferentem / atque fortassis etiam amaram.
Id fieri ex loci infe
ctione aiunt: unde primum is sudor euaporarit.
Succum etiam terre
strem ubi natura digestum et maturum est / dulcia: et contra ubi in
digestum / amara omnia reddere quibus admisceatur prædicant.
Quæ
septentrionem petant aquæ / eas forte ea re dices esse commodio
res quod frigidiores sint Nam radios quidem solis præcipites
fugiunt: et lustrantur sole potius quam urantur.
Contra sunt quæ in hau
strum.
Nam illæ quidem sese ueluti in flammas ultro ingerunt.
Igneum spiritum corporibus a natura immixtum aiebat Aristoteles
borea uento retundi quando gelidus sit / atque intimum concogi /
nequid euanescat: ex quo aquæ coctiores redduntur: et spiritum
eundem ipsum hunc flamma solis dissipari constat.
Puteos et aquarum
fontes sub tectis uaporem non emittere ex peritorum sententia refere
bat Seruius.
Id quidem ea re fit / quod aerem densatum ex pariete te
cto comprehensum atque grauem tenuis ille missus anhelitus perfin
dere / peruadere summouereque non potest.
Libero aut et soluto cælo
liquidius efflat / et quasi anhelitus soluitur atque expurgatur.
Hic est quae puteum sub diuo probant: contectum aut ædificio non pro
bant.
In cæteris ea ferme omnia puteis desiderantur / quæ in fontibus
exiguntur’ Genere enim puteus et fons cognati sunt: nulla
ue differunt præterquam fusionis motu.
Tametsi non infre