Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
gabimus / qui nam istorum crudior sit in promptu esse.
Ni forte igne
um uersari spiritum uisceribus terræ consentimus: quo aquæ
subterraneæ concoquatur.
Aquæ puteorum inquit Aristoteles æsta
te post meridiem fiunt tepidæ.
Sunt qui asseuerant aquas puteorum
a stare non esse sed uideri comperatione feruentis aeris gelidas.
Tum contra multorum inueteratam opinionem experiri licet haustas
nuperrime nequaquam irrorare: si id quo exceptæ sint / uitrum sa
tis tersum et sucidiore non punctum sit.
Sed inter prima principio
rum quibus uniuersa constant cum duo maxime ex pythagoreorum
sententia esse mascula dicantur / calor atque frigus: sitque caloris
natura et uis penetrare / soluere / rumpere / rapere ad se humorem
atque depasci.
Frigoris uero comprimere / constringere / im duritiem
cogere atque conformare.
Ab utrisque tamen aliqua ex parte præser
tim in aquis par prope effectus manat: si adsint illi quidem immodi
ci / aut plus satis assidui.
Inferunt. n. ambo ' ferme pares con
sumptiones partium tenuissimarum: unde aritudines ustionum sub
sequuntur.
Ex quo illud est quod arbores caloribus ustas atque etiam
easdem frigore quoque etiam ustas dicimus.
Id quidem quoniam mollio
ribus absumptis partibus confectisque a gelu a sole ue materiem sca
bram et torridam relictam uidemus.
Itaque pari quidem ratione aquæ
et solibus lentosæ et gelu cinerosiores redduntur.
Sed inter pro
batas aquas alia rursus differentia est.
Nam coelestes quidem
aquas plurimum interest quo anni tempore / qua diei hora him
bribus quo flante uento collegeris: quo etiam loco asseruaris: quam
etiam diu asseruatæ sint.
Aquas post brumam grauiores dari e
coclo putant.
Collectam per hyemen esse affirmant dulciorem / quae
quæ astate colligatur.
Primæ post caniculam pluuiæ amaræ et
pestilentes sunt.
Adustis. n. terræ mixtionibus inficiuntur: et
terram quidem ob eam rem sapere amaritudinem dicunt / quae solibus
adusta sit.
Hinc est quae collectam tectis quam ex area præferunt: et
collectam tectis alteram ex priore pluuia dilutis haud insalubrem
putant.
Physici qui punica scripsere lingua sic affirmant.
Plu
uiam quæ per æstatem præsertim cum tonitru ceciderit impuram esse et
salsitudine nocuam.
Nocturnum arbitratur Theophrastus