Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
rum seligenda erit / quam potui des.
Cæteræ demum uti qui
busque conferant accomodentur: Aquam asserebat Theophrastus
quo frigidior sit / eo planetis esse commodiorem: tum et lutosa atque
turbulenta / quæ præsertim a solo delabitur fertili reddi agrum
ualidiorem constat.
Equi purissimis aquis non delectantur: mu
scosis tepentibusque pinguescunt.
Fullonibus crudissimæ in
precio sunt.
Apud physicos sic inuenio: necessitatem aquæ
ad tuendam mortalium uitam esse duplicem: unam ut sitim sedet :
alteram ut quæ inter uescendum sumpserint nutrimenta quasi ue
hiculum perducat in uenas: quo depuratus coctusque inde succus
in membra adigatur.
Et sitim aiunt appetentiam esse quandam hu
moris imprimis frigidi.
Et frigidas putant aquas præsertim
post coenas bene ualentibus stomachum corroborare: Paulo
aut gelidiores etiam firmioribus stuporem inducere: præcor
dia tundere: neruos quatere: et cruditate uirtutem concoquendi
extinguere.
Oxus fluuius quod semper sit turbulentus / ea re po
tui insaluberrimus est.
Accolas romæ cum ab aeris inconstantia
tum a nocturnis fluuii uaporibus / tum etiam post meridianis uen
tis graues excitatæ febres occupant.
Nam hi quidem per æstatem
nona diei hora qua maxime corpora astu ferueant algentes
perflant : uenasque obstipant.
Sed mea sententia et febres et mali
plerique omnes morbi maxima ex parte a tyberinis aquis eueni
unt quas cuncti forme nunquam non turbidas potant.
Neque sit ab
re quod physici ueteres curandis febribus romanis squillitico
potissimum abscisiuis utamur monent.
Ad rem redeo.
Optimam
inuestigemur aquam.
Ex aquis Celsus physicus sic statuit: le
uissimam esse pluuiatilem.
Secundo loco fontanam.
Tertio fluen
ti .
Quarto putei.
Postremo loco eam: quæ ex niue aut gla
cie liquata sit.
Grauiorem his esse quæ ex lacu.
Omnium autem
pessimam quæ ex palude.
Sub argo monte ciuitas mazara
aquis abundat alioquin bonis: sed quod æstate quo fluant non ha
beant / sunt insalubres et pestilentes.
Ista quidem in sententia pe
riti omnes sunt: ut aquam natura sui dicant corpus esse impermix
tum et simplex: cui frigiditas et humiditas inest.
Eam igitur