Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
mat profundumque petat.
Tu inde additamentis cum fossuræ tum
structuræ tuto ad quantam uoles altitudinem deuenies.
Parie
tem putei sunt qui extrui sine harenato uelint: ne uenæ obstru
antur.
Alii triplicem abduci iubent parietem: quo aqua ex imo
fundo instillet nitidior.
Sed maxime interest quo fodias lo
co.
Nam cum habeat quidem tellus cutes alteras in alteris uarias fit
ut interdum imbrium aquæ sub congestitia tellure illico in pri
ma densiore cute inuenta contineatur.
eandem quod impura quidem
sit aspernabimur .
Contraque interdum eueniet: ut aqua inuenta ubi
ad huc profundius excauare prosequaris / illa euanescat / abque
oculis deperdatur .
Fit adeo id ea re quod uasis quo ea continebatur
fundum perfoderis.
Qua de re perplacent qui puteum structura fi
niunt huiusmodi.
Quasi. n. uegetem effecturi circulis ligneis
tabulisque obuallant intima effossi putei uallationis lorica du
plici: ita ut inter utramque intersit spatium cubiti: in idque inter
uacuum quod inter loricas ipsas est refundunt pultem ex glarea
maiuscula aut potius ex siliceis marmoreisue fragmentis sub
actis calce: Sinuntque menses sex opus inter hasce uallationum
formas siccescere atque durescere.
Id opus integri uasis uicem
et munus præstat: a cuius fundo non aliunde surgens pleuis pu
rataque aqua influat: Cuniculum si feceris eadem fossoribus con
tra uapores obseruabuntur quæ recensuimus.
Nequid uero in
caput ruat fulctura ac deinceps etiam testudinato communietur.
Sed per cuniculum crebra æstuaria perducentur partim ad perpendi
culum / partim in linea obliqua: non ea re tantum / quo uapores no
cuos uetent: uerum et maxime quo eximendi atque exhauriendi
desecta subreptaque operis exitus expeditiores pateant.
Quæ
rentibus aquas inter fodiendum ni assiduo humectiores gle
bæ respondebunt: et ferramenta facilius descenderint frustrabitur
spes aquæ inueniendæ.
Inuentis aquis uelim non temere usibus hominum dentur / sed
cum urbibus aquæ copia non solum optatur / ut potent / uerum etiam ut la
uent / ut hortis / coriariis / fullonibus / cloacis: ut etiam impri
mis subitis incendiorum casibus abunde suppeditet: optima