Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
aere non quidem omni: sed eo qui demum paratior sit ut fiat
uapor.
Terram. n. et præsertim montes ueluti spongiam esse mea
tibus refertam: per quos conceptus aer inspissetur frigore / atque
concogatur.
Id cum cæteris inditiis / tum uel hinc præberi ut ita
existimant quod maxima quoque flumina maximis a montibus or
ta intueantur.
Alii non penitus istorum auctoritati acquiescunt:
Et. n. cum plures alii tum pyramus inquiunt fluuius minime exi
guus / nauigabilis. n. est: quid ita non ex montibus: sed media
exoritur planicie.
Quare qui dixerit tellurem humores imbibe
re imbrium / qui quidem grauitate sui atque subtilitate penetrent:
inque uacua locorum instillent / fortassis erit minime redarguen
dus.
Namque uidere quidem licet regiones: ubi imbres rarissimi
sint / aquis omnino deficere.
Libyam quasi lipygiam dicta ferunt quod
raro ibipluat: ergo aqua indigeat.
Aquas demum uberrimas
inueniri ubi plurimum pluerit quis negabit?
Facit etiam ad rem
considerandam quod uidemus puteum fodienti non prius præ
beri aquas quam ad fluminis libramentum descenderit.
Apud uol
sconium montanum oppidum ætruriæ puteo profundissimo / ducentos
enim ac uiginti pedes antequam uenas ullas attigerint descenderunt /
aqua non prius repta est quam ad fontium libramentum uentum est quæ
suis locis de montis latere scaturiat.
Idem ipsum quidem montanis
puteis euenire locis ferme omnibus intelliges.
Compertum habemus
spongiam ex aeris humectatione commadescere: indeque libram
efficimus: qua uentorum aerisque grauedines et siccitates ponde
ramus.
Atque ego uero nequicquam negarim succum nocturni acris a
leui tellure attrahi: aut sponte meatibus ingredi facileque posse
in humorem uerti.
Tamen quod affirmem nihil satis apud me consti
tutum habeo: tam uaria de istiusmodi rebus apud scriptores comperio
tamque multa et diuersa ultro sese consideranti offerunt.
Et con
stat quidem locis pluribus aut terremotu aut sponte sua repente fon
tes erupisse / et fluxisse diu / et temporibus defecisse uariis: ut
aliæ quidem per æstum alie per hyemem euanuerint: et fontes posteaquam aru
isset rursus aquarum affluentia exuberasse.
Et aquae fontium non a tel
lure meo: sed etiam mediis ex fluctibus maris dulces emanasse.