Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
firmitatem usunque pertinere in primis uideantur / tamen de se hoc
præstant / ut si negligantur / uitium afferant perquam maximum de
formitatis.
Quæ potissimum ad ornamenti elegantiam faciant /
hæc sunt.
Exactam esse oportet condecorandi operis rationem / atque
porro expeditam rebus illustribus non nimium crebre confertis /
non inculcatis / unamque in cogeriem coactis: sed ita diffinite ap
te appositeque distributis et collocatis: ut qui mutarit omnem
concinnitatis iucunditatem perturbatam sentiat.
Præterea nihil
habendum est quauis parte operis neglectum atque expers artificii:
non tamen omnia æquabiliter esse ornatu eximio perducta / et di
uitiis reserta uelim: sed copia utetur non magis quam uarietate.
Ex
præstantissimis alia ponet locis primariis: alia etiam colloca
bit media inter minus elegantes: alia iterum inter postremas.
Illud in ea re cauebit / ne preciosissimis nimium friuola / ne
grandioribus minutissima / ne retractioribus angustioribusque
multo perfusa atque amplissima coniungat: sed quæ erunt inter se
dignitate dissimiles et generibus no usque pares artificii con
formatione coæquabuntur.
Vt cum alia grauitatem maiestatemque
præ se ferant: alia iucunditatem et festiuitatem exhibeant.
Omnium
ratio et ordo ita comperentur : ut non modo ad opus honestan
dum certatim conueniant: sed ne altera quidem sine alteris per se
constare / aut satis suam seruare dignitatem posse uideantur: iuua
bitque certis locis paulo neglectiora intermiscere: quo excul
tioribus lumen compatione sui reddatur illustrius: Illud omni
no cauebitur / ne lineamentorum rationes peruertantur.
Id fieret si co
rynthiis dorica / ut dixi aut doricis ionica miscerentur et eius
modi.
Ordini etiam suæ dabuntur partes: nequid interrupte / nequid
confuse disseminetur: sed locis et suis et aptis collocetur.
Media
enim mediis / et quæ a mediis pariter distabunt pariter colli
brabuntur.
Erunt denique omnia dimensa et nexa et compacta li
neis / angulis / ductu / cohæsione / comprehensione / non casu: sed
certa et diffinita ratione: præbebuntque se ut per coronas / per in
tercapedines / omnemque per intimam extimaque faciem operis quasi flu
ens libere et suaue decurrat intuitus uoluptatem augendo ex