Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
ad altitudinis diametrum extollendam apprime usi sunt.
Sed columnarum ponendarum modum et dimensionem quam illi tria in
genera pro trium temporum uarietate distinxerint / pulchrum erit in
tellexisse.
Hominem. n. contemplati columnas sibi ex illius simi
litudine faciundas censuere.
Itaque diametros hominis metiti
a latere ad alterum latus sextam: ab umbilico aut ad renes deci
deci
mam esse partem longitudinis inuenere.
Quod ipsum nostri sacro
rum interpretes aduertentes arcam per diluuium factam ad hominis figu
rationem autumant.
Ad tales dimensiones fortassis columnas po
suerunt: ut essent aliæ ad basim sexcuplæ: aliæ uero decuplæ.
Sed nature sensu animis innato / quo sentiri diximus concin
nitates tantam istic crassitudinem / et contra hic tantam gracilita
tem non decere moniti abdicarunt utramque.
Denique hos inter ex
cessus esse quod quærerent existimarunt.
Ea re arithmetricos
imprimis imitati ambo illa extrema in unum coegere: et summam
iunctorum per mediam diuisere.
Ex quo eum qui a senario et dena
rio numero spatiis comparibus distaret / numerum esse octona
octonarium compertum fecere: placuit atque adeo ea de re longitudini co
lumnæ octies diametrum dedere basis / et ionicas nuncupauere.
Doricum uero columnarum genus quod crassioribus debetur ædi
ficiis eadem ipsa ratione qua ionicum habuere.
Namque iunxere qui
dem minimum illum terminorum qui fuit sex medio huic consti
tuto ionicis / qui fuit octo: et facta summa esse denum et quattuor.
Hanc summam diuisere in partes æquales: et datus est inde nume
rus septenarius ad quem numerum columnas duxere doricas / uti
essent illis quidem bases scaporum amplæ ex parte septima longi
tudinis sui.
Tum et graciliores quidem quas corynthias appel
larunt / ex medio illo ionico numero cum maximo terminorum
iunctis / et iunctorum summa quoque per medium diuisa constituerunt.
Nam fuit quidem ionicarum numerus octo: maximi uero termi
norum numerus decem: qui collecti unam in summam dedere nu
meros octo et decem: cuius erit pars altera nouem.
Itaque nouies
diametrum imi scapi dedere longitudini corythiarum columnarum
Ionicis aut octies.
Doricis septies.
De his hactenus.