Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
bus non semper æquatis constare.
Quo fit / ut corporum alia gra
cilia / alia crassiora / alia intermedia producantur: speciantesque
ædificium ab ædificio / uti superioribus transegimus libris: fine
et officio plurimum differre.
Ea re haberi uarium oportere.
Natura idcirco moniti tris et ipsi adinuenere figuras ædis
exornandæ: et nomina imposuere ducta ab his / qui alteris aut
aliis delectarentur: aut sorte uti ferme inuenerint.
Vnum fuit
eorum plenius: ad laborem perhennitatemque aptius: hoc doricum nun
cuparunt.
Alterum gracile lepidissimum: hoc dixere corynthium.
Medium uero quod quasi ex utrisque componerent ionicum appel
larunt .
Itaque integrum circa corpus talia excogitarunt.
Post
hæc cum tria illa quæ recensebamus aduertissent præcipue ad
pulchritudinem asse quendam facere: numerum / finitionem / colloca
tionem: his tribus quomodo uterentur naturæ opibus pensitatis
compertum fecere principiis uti opinor ductis hinc.
Namque ex numero quidem ipso primum intellexere alium esse
parem: alium imparem.
Ambobus usi sunt.
Sed paribus alibi: im
paribus item alibi.
Ossa. n. ædificii naturam secuti hoc est colum
nas et angulos et eiusmodi numero nusquam posuere impari.
Nul
lum. n. dabis animal quod pedibus aut ster aut moueatur impari
bus.
Tum et contra nusquam pari apertiones numero posuere: quod
ipsum naturam obseruasse in promptu est / quando animantibus hinc
atque hinc aures / oculos / nares compares quidem: sed medio loco unum
et propatulum apposuit os.
Verum inter numero pares atque impares
nonnulli sunt / et familiares naturæ magis quam cæteri: et apud sa
pientes in primis celebres: quos sibi in componendis partibus ædi
ficiorum usurparunt architecti ea maxime de re quod habeant in se
quippiam: quo merito dignissimi censeantur.
Et. n. naturam quidem
ternario constare principio philosophantes omnes asseuerant.
Et
quinarium cum tam multa tamque uaria tamque admirabilia pensito quæ
aut in se quinarium obseruent: aut a quinarium habentibus / quales
sunt hominum manus / prodierint: no iniuria diuinum et merito
diis artium Mercurioque in primis dicatum assentior .
Et septemna
rio constat summum rerum opificem deum maiorem in modum delecta