Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
caulibus palmam: aut anguium globos uariis implexibus connoda
tos: aut alis plaudentes aquilas : aut gorgoneos uultus colubri
bus inter se rixantibus imponerent: et quæ similia longum esset prose
qui.
Sed his quoad poterit artifex dignissimas partium formas
productis arte linearum et angulorum finibus tuebitur: et uoluisse
non fraudare opus decenti membrorum concinnitate: sed uisentes
loco ludere uenusto / uel potius oblectare inuenti lepiditate
uideatur.
Cumque tricliniorum et itionum et conceptaculorum alia
popularia sint: alia occlusoria et prorsus intima: in illis seruiet
splendori forensi cum publica urbis pompa nequaquam odiosa.
In his
aut reconditioribus paulo sublasciuere ad arbitrium licebit:
Sed cum priuatorum ædium aliæ sint urbanæ / aliæ non urbanæ:
quod cuique ornamenti condicat consideremus inter ædes urba
nas et uillam præter illa quæ superioribus libris diximus / hoc in
terest / quod urbanarum ornamenta præ illis multo sapere grauita
tem oportet: uillis aut omnes festiuitatis amoenitatisque illece
bræ concedentur.
Tum et hoc interest / quod in urbanis multa ex
uicini perscripto modereris necesse est: quæ uilla liberiore iu
re prosequemur.
Exaggeratio cauendum est ne multo superbior
sit quam uicini ædificii cohæsio postulet.
Porticus etiam ex con
iunctorum parietum ductu sibi modum statuent laxitudinis.
Pa
rietum crassitudo et altitudo romæ non ad arbitrium finiebatur.
Nam ex uetere lege crassiorem ducere non licebat
Cauit et Iulius Cæsar ob ruinarum picula necubi intra urbem
paries attolleretur supra.
His legibus uilla
non tenetur.
Babiloniis ciuibus dabatur laudi quod in ædibus con
tignationum quattuor habitarent.
Roma uotiua oratione Aeli
us Aristides orator laudans in contione admirabile illud præ
dicabat quod maximas domos maximis domibus superimposuis
sent / grata assentatio.
Sed populi amplitudinem is magis quam
operum rationes comprobabat.
Tyrum aiunt altitudine domorum
superasse romam: ex eaque re olim parum abfuisse quando tota terremo
tibus corrueret: ædificiis cum ad commoditatem / tum et in primis
ad gratiam faciet / si nullas habebit plus satis conscendendi aut