Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
magnifica / tam ornata nobis relinquerunt: ut quibus superaren
tur nullus relictus sit locus.
At priuata quidem ea fecerunt
moderatione: ut etiam præclarissimorum uirorum ædes non multo
a mediocrium ciuium ædibus differrent.
Quare inter mortales
assecuti sunt: ut inuidiam gloria superarent.
Sed ne hi quidem laudan
di lacedemoniis uidebantur / si forte urbem fabro magis quam rerum
gloria excoluissent: se aut laudandos qui ciuitatem haberent uir
tute cultam magis quam structura.
Apud eos ex Lycurgi lege te
cta nisi securi / et fores nisi serra elaborari permittebatur.
Age
silaus cum in asia quadratas ædium trabes uidisset / arrisit: ro
gauitque num apud eos quadratæ si orte essent / rotundas effi
cerent: et recte quidem: nam pro uetere suorum modestia priuatam
esse domum ad usus necessitatem ædificandam / non ad uenustatem
et delitias arbitrabatur.
Apud germanos per Cæsaris tempora
cauebatur / ne accuratius præsertim rure ædificarent: nequid
inde inter ciues dissensionis causa oriretur cupiditate rei alie
næ.
Valerius romæ cum in aesquiliis domum haberet altissimam
inuidiæ uitandæ causa diruit / et in plano ædificauit.
Itaque
hanc frugalitatem bona illa posteritas et publice et priuati se
cuta est quoad per bonos mores licuit.
Postea uero aucto impe
rio tantum in plerisque omnibus creuit luxuries / praeterquam in Octa
uiano / nam is quidem sumpto osiore ædificatione grauabatur: quando
et uillam quoque nimium profuse extructam diruit / tantum inquit ex
creuit luxuries in urbe: ut inter cæteros fuerint ex Gordianorum
familia qui domum struxerint uia penestrina columnis ducentis
uno stilo et pari magnitudine.
quarum quinquaginta numidicas:
quinquaginta claudianas: quinquagita simiadas: quinquaginta
isteas fuisse memini me legisse.
Quid illud quod etiam memi
nit Lucretius?
Aurea fuisse iuuenum simulacra præ ædes lam
padas igniferas manibus retinentia dextris: lumina noctur
nis epulis ut suppeditarent.
Quorsum hæc?
ut ex eorum compatio
ne id statuam ipsum quod alibi diximus placere quæ pro cuiusque
dignitate moderentur: et si me audias malim quidem in priua
tis lautissimi aliquid desiderent / quod ipsum ad ornamentum fa