Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
tollenda crassitudo idcirco parietis oneri ferendo apte finien
da est.
Fiet ergo extremus paries primis columnationibus
crassus ex parte quanta et decima totius futuræ altitudinis ope
ris.
Interstitutus uero inter ambas porticus paries qui alte
ram ab altera porticu separet: cum erunt porticus duplices cedet
exteriori ex quarta.
Deinceps qui parietes his superexcitabuntur
cedent suis inferioribus ex crassitudinis eorum duodecima.
Hactenus de his diximus theatris.
Sequitur ut circum et am
phitheatra explicemus.
Istiusmodi omina ex theatris emana
runt.
Nam est quidem circus nil fere aliud quam theatrum productis cor
nibus in extensum lineis æquidistantibus: sed porticus adiunctas
non habet natura sui.
Amphitheatrum uero duobus constat
theatris iunctis gradationum cornibus inter se ambitu perpetuo.
In hocque differunt quod est quidem theatrum ueluti pars amphithea
tri dimidia: Differunt etiam quod aream habet amphitheatrum media
nam uacuam pulpitis scænicis atque penitus expeditam.
In cæteris
uero præserti gradatione atque et porticu itionibusque eiusmo
di conueniunt.
Amphitheatrum uenationum gratia in primis posi
tum interpretamur: eaque de re placuisse rotunda facere: quo il
lic conclusa et uexata fera cum nusquam inueniret angulum ubi sese
reciperet promptius a concertantibus promoueretur.
Eo. n. immitteban
tur qui miris modis contra beluas ferocissimas decertarét.
In
tra quos alii saltu et hastæ adminiculo obuium taurum sese in al
tum attollentes fallebant.
Alii armaturam ex stimulis cannarum in
duti sese ultro ursis attrectandos præbebant.
Alii archa hosti
olis pervia crebris flexionibus sese subterducentes leonem irrita
bant.
Alii pallio et malleo ferreo confisi insultabant.
Denique
siquid cuique aut ex ingenio inuentum ad fallendum: aut ex
animi uiriumque firmitate aderat præstantiæ ad subeundum
in medio periclitabantur / prout quisque aut præmia aut laudem
appetendam instituisset.
Comperio et in theatris atque amphitheatris
solitos principes populo spergere poma et demittere auiculas:
quibus raptorum rixæ pueriles excitarentur.
Amphitheatri area
mediana et si a duobus iunctis theatris circunualletur / non ea ta
men re penitus oblonga fiet / quod fieret si producta amborum thea