Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
num conscendat: in minoribus uero extolletur pedes nihil mi
nus septem.
Gradus isti constituentur alti pedem unum et semis: lati
quoque et semis et pedes binos.
Sed gradibus testudinabuntur
itiones compares et commoderatæ directæ partim in aream media
nam: partim ut inde supremas gradationes conscendas / eruntque
numero ex laxitate quoad eas theatri amplitudo postularit.
Sed ex his septem erunt itiones primariæ in centrum directæ atque
omnino expeditæ: et distabunt earum ingressus inter se paribus in
teruallis: earumque itionum una erit cæteris aptior in medio emi
cicli ambitu constituta.
Quam ego apertionem regiam nuncupo
quod per eam regia perducatur uia.
Vnaque item itio ad caput dia
metri dextrum: altera ad sinistrum.
Binæ aut subinde hinc: et
contra binæ alteræ hinc per emiciclum intermediæ itiones con
stituetur.
Inter hasce quidem etiam alii meatus habebuntur qua
les et quammultos theatri ambitos patietur.
Totas gradationes sub
selliorum ueteres in maximis theatris diuidebant in partes tris:
circumducebantque singulis diuisionibus gradum illic duplo cæ
teris latiorem: qui quidem superiores gradus ab inferioribus qua
si interiecta circuitionis areola disseparet.
In hasce igitur / ut
sic eas appelleant / persectiones conscensus per subrestudinata gra
dationum confluebant.
Aduerti aliquibus in theatris præclaros
architectos et bene consultos artifices prouidisse: ut ad singu
las primarias itiones adiunctæ essent hinc atque hinc scalæ in
testinæ: quarum altera cupidiores et agiliores hirto et festino
ascensu continuatis gradibus in altum conuolarent.
Aliæ uero
scalæ castigatiores paterent / haberentque areas interiectas et re
fractiones quibus matronæ et grandæui sese lento ferrent gradu:
atque inter conscendendum interquiescerent.
Hæc de gradationi
bus.
Cæterum pro faucibus theatri coaptabantur exaggerata spa
tia: quo loci uersarentur personati: qui fabulam agerent: et quibus
erat in locis consuetudo: ut patres et magistratus certo et di
gnissimo loco segregati a plebe considerent / puta ipsa in area
mediana subselliis positis ornatu eleganti.
Fiebat tum quidem
pulpitus tam amplus: ut in eo ludiones et musici et qui choros