Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
et siqua sunt armorum præludia istiusmodi: quæ heri quotannis
iubebat Plato: quod ad rei pu.
salutem et urbis decus mirifice
conferant: uaria istis debentur opera: uariisque perinde nominibus
nuncupantur.
Nam cum sint quidem alia in quibus poetæ / comici /
tragici et eiusmodi uersentur: hæc nos theatra dignitatis gra
tia appellabimus.
Alia uero in quibus ingenua iuuentus cur
riculis / biga / quadriga ue exerceatur: hic circus appellabitur.
Alia demum in quibus uenationes conclusis feris habeantur: hoc
amphitheatrum dicetur.
Spectacula ferme omnia structam cornibus
ad bellum aciem imitantur: constantque area mediana: in qua ludi
ones / pugiles / iuga et eiusmodi exerceantur: et gradationi
bus: in quibus spectatores confideant : sed differunt lineamento
areæ.
Nam ex his id quidem cuius forma senescenti lunæ similis
est theatrum nuncupatur.
Cum autem in oblongum cornibus proten
detur: ea re circus dicetur: quod in eo et bigæ et quadrigæ me
tas certando circuant.
Atqui in his quoque certamen nauale habe
batur aqua immissa alibi ex riuo: alibi ex aquæ ductu.
Sunt qui
dicant ueteres inter enses et flumina tali sese ludo solitos exer
ceri: eaque re circenses nominatos.
Et ludorum istorum fuisse Mo
nagum nescio quem apud helidem asiæ inuentorem.
Quæ uero duo
bus theatris iunctis frontibus concludebatur: caueam nuncupa
bant: quod ipsum opus amphitheatrum dicitur.
Spectaculis inpri
mis loca perquam saluberrima captentur opus est: nequid auræ gra
ues et soles / cætera ue quæ primo recensuimus libro offendant:
et præsertim theatrum: quod mense augusto poetas et umbrati
les leuesque animorum delitias quærat populus omnino esse a sole auer
sum atque obtectum oportet.
Nam intra structuræ ambitum circum
impressus radius corpora excoqueret: et humoribus inferue
factis facile in morbos inciderent.
Sonorus etiam sit locus ne
cesse est / et minime surdus: et habeat conuenit porticus aut
iunctas operi: aut perproximas: quibus sese populus a repenti
nis imbribus tempestateque recipiat.
Plato theatri sedem proba
uit intra urbem: equorum curricula extra urbem.
Theatri partes
hæ sunt / expeditum sinus areæ medianæ subdiualis.
circumque