Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
Viarum quidem et earum quæ extra urbem sint / et earum quæ intra
urbem sint / caput et quasi terminus quidam est terrestribus
porta maritimis nisi fallimur portus.
Ni forte sit ea qui
dem subterranea: quales aegyptiis thebis fuisse prædicant ut
per eas reges exercitus emitterent / nullo id oppidanorum
sentiente.
Quales etiam apud penestrum in latio perplu
rimas fuisse comperio suffossas a monte summo usque ad
plana miro artificio.
In earum una Marium obsidione pres
sum interisse scribunt.
Ex eo qui uitam scripsit Apollonii
uiam inueni dignam memoratu.
Nam Meda inquit mulier
apud babylonem uiam lapide astructam et bitumine perduxit
latam sub fluminis alueo: qua sicco iretur pede a regia ad al
teram domum e regione trans fluuium positam.
Sed liceat non
omnia græcis credere historicis.
Redeo ad rem.
Portæ ornabun
tur non secus atque arcus triumphorum: de quibus mox dicturi
sumus.
Portum ornabunt productæ circum porticus crepidi
ne hirta spatiis laxæ: et prominens celebre spectatumque templum: et
pro templo fori amplitudo patula: et ipsis in faucibus colossi: qua
les cum cæteris in locis plusculis / tum et apud rhodum: quo loci
Herodem tris apposuisse prædicant.
Celebratur apud historicos
moles in samo ad portum exaggerata quam fuisse ferunt orgias al
tam uiginti: et ad duo intra mare stadia extensam.
Itaque istæc
ornabunt portum: si facta erunt arte eleganti: materia non
uulgari: Atqui uiam quidem intra urbem præter id quod recte
constratam et omnino mundissimam esse oportet bellissime
ornabunt porticus lineamentis pariles: et hinc atque hinc mu
tuo coæquate domus ad lineam et libellam.
Sed uici ipsius
partes quibus egregie ornamenta debeantur sunt hæc.
Pons:
triuium.
Spectaculum uero haud aliud quippiam est / quam fo
rus gradibus circumseptus.
Incipiam igitur a ponte / quando is potissima est pars uiæ.
Partes pontis sunt pilæ / arcus / et instratura.
Sunt etiam pontis
partes uia media: qua iumenta reptant: et hinc atque hinc de