Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
altitudo.
Primo in sacello quadrangulo quod in imo su
pra crepidinem sit spatium medianum ex tota extrinseca
sui amplitudine capiet octauam quinquies.
Sed apud ueteres illud perplacuit regis Ptolomei ad
insulam pharum: qui ad nocturnos nauigiorum usus ignes
in sublimi specula conspicuos haberi iussit pensiles et con
tinuo deambalantes: ne quid flammæ a longinquo sydera
esse putarentur.
Mobiles etiam imagines monstrantes qua
parte orbis uentus applicet: qua ue coeli regione sit sol: et
quantum diei peregerit istic pulcherrime facient ad rem.
Hactenus de his.
Sequitur ut intra urbem ingrediamur.
Sed sint uiæ quæ
dam multo digniores quam quidem esse natura sui et intra ur
bem et extra urbem possunt: uti sunt quæ in templum / basi
licam / spectaculum ue ducant.
De his igitur prius.
Legimus Eliogabalum latiores et digniores huiusmodi
uias strauisse saxo macedonico atque porphiritico.
Lauda
tur apud historicos uia: qua apud Bubastim ægyptiam ur
bem iretur in templum.
Erat enim directa per forum / et in
strata lapidibus egregiis.
Eius latitudo plectra implebat
quatuor.
Hinc atque hinc uastissime uirebant arbores.
Apud
hierosolymam fuisse refert Aristeus arduos per urbem tran
situs elegantes per quos patres dignioresque honestius ince
derent.
Id quidem uel ea maxime de re: ne quid sacra feren
tes profanorum contactu polluerentur.
Celebris etiam est
apud Platonem uia a gnosio in antrum et sacellum louis percu
pressata.
Comperio inter cæteras apud Romam duas fuisse
huius generis uias longe dignissimas admiratione.
Vnam
a porta ad basilicam usque Pauli stadia circiter quinque.
Alteram a ponte ad basilicam usque Petri pedes.
MMD.
opertam porticu ex marmoreis columnis et plumbea tectu
ra.
Ornamenta hæc uiis huiusmodi mirifice conueniunt.