Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
RNAMENTA QVAE OPERI
bus adhibeantur ad rem ædificatoriam
plurimum facere alibi disseruimus: et
ornamenta ædificiis non deberi omni
bus eadem satis constat.
Nam sacra qui
dem opera præsertim publica ut reddas
ornatissima omni arte atque industria est
elaborandum: superis ea enim parantur: profana uero non ni
si hominibus.
Ergo dignioribus minus digna cedant conde
cet: suis tamen ornamentorum partibus honestabuntur.
Sa
cra publica esse qualia oportet libro superiore transegimus.
Sequitur ut profana recenseantur.
Explicabimus igitur quod
cuique ornamenti impartiundum sit.
Apprime publicum esse interpretor uiam.
Nam ea quidem
cum ciuium causa / tum et peregrinorum etiam commodis pa
ratur.
Sed cum proficiscentium alii tellure / alii aqua se trans
ferant: de utrisque dicendum est.
Illud repetas uelim quod ali
bi diximus.
Viam aliam militarem aliam non militarem.
Tum
et aliter esse habendam uiam intra urbem: aliter per agrum.
Militarem uiam quæ per agrum sit / uehementer ornabit ager
ipse / per quem dirigatur: si erit ille quidem cultus / consitus /
refertus uillis / diuersoriis / rerum amoenitate et copia: si mo
do mare / modo montes / modo lacum / fluentem / fontes ue /
modo aridam aut rupem aut planitiem modo nemus uallemque
exhibebit.
Ornamento etiam erit / si non præceps / non ardua /
non sordida: sed / ut sic loquar / uaga et æquabilis et omnino
patula occurret.
Quas quidem res ut assequerentur / maio
res quid non aggressi sunt?
Non illud refero / in centesimum
usque milia re stratas uias lapide præduro: et maximorum la
pidum strue coaggeratas.
Appiam uiam instrauere a roma
usque brundusium.
Visuntur passim totis uiis militaribus
proscissæ rupes lapideæ: delumbati montes: perfossi colles:
æquatæ ualles: impensa incredibili et operum miraculo.
Quæ
omnia et utilitati et certe ornamento sunt.
Præterea orna