Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
gentur pilæ parietem sese in lineam columnationum pari
etis extendentes nihil minus quam ut binas: nihil plus quam ut tris
crassitudines eius parietis occupent.
Sunt et qui et media
longitudinis linea pilam quoque ordine inter columnas ex
citent firmitudinis gratia.
Eius latitudo aut tris quidem ca
pit unius columnæ crassitudines: aut ad summum quattuor.
Columnationes etiam nequicquam habebunt grauitatem
quam habeant quæ templis apponuntur.
Qua de re si præ
sertim trabeata utemur columnatione sic rationabimur.
Nam
si erunt illæ quidem corynthiæ: adimetur earum ex crassi
tudine pars duodecima.
Si autem ionicæ: adimetur decima.
Si uero doricæ: nona.
In cæteris deinceps capitulorum et tra
bis et fasciæ et coronæ et eiusmodi coaptationibus templa
imitabuntur.
Arcuatis imitationibus debentur columnæ quadrangulæ.
Nam in rotundis opus erit mendosum ea re quod capita arcus
non ad plenum in solido columnæ substitutæ assideant: sed
quantum archa quadrati circulum a se contentum excedit:
tantum in uacuo pendeat.
Hoc ut emendarent periti uete
res superapposuere capitulis columnarum etiam aliud lata
strum quadrilaterum altum alibi ex quarta: alibi ex quin
ta diametri suæ columnæ.
Ad lineamentum undulæ huius
superadiecti quadranguli latitudo in uno æquauit maximam
capituli extensionem: in summo fuere proiectiones pares al
titudini: hoc pacto frontes et anguli arcus expeditiora habu
ere sedilia atque firmiora.
Arcuatæ columnationes uti et tra
beatæ inter se uariæ sunt.
Nam aliæ quidem dispansæ: aliæ
confertæ et eiusmodi.
In confertis altitudo uacui apertio
nis dimidiam capiet latitudinis sui species.
In dispansis ha
bebit altitudo tertiam latitudinis quinquies.
In subdispansis
latitudo istæc erit ex dimidia longitudinis.
In subconfertis
fiet ex tertia.
Arcum diximus alibi trabem esse flexam.
Ornamenta igitur arcubus dabuntur: quæ eadem trabibus
darentur: si in tales columnas imponerentur.
Præterea qui