Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
stiorum pro trabe adegerint coronarum ornamenta: ex quo
hiatum ianuæ præpansum effecere: opus magis priuatorum
ædium deliciis accomodatum præsertim fenestrarum quam tem
plorum auctoritati condecens.
In maximis templis hostiis
præsertim quibus aliæ non adsunt apertiones altitudo uacui
in partes diuiditur tris: unaque atque eadem suprema linque
tur ut pro fenestra sit: æneoque ornatur rete: reliquum ual
uis datur.
Suas habent rationes particularum ualuæ.
Inter particu
las primaria est cardo: istius duplex est ratio.
Nam aut late
ri ianuæ commendantur captus ferrei et arpicones: aut ex an
gulo ualuæ assis emittitur: in cuius cuspide statuta ualua in
uertitur.
Valuæ templorum quod perpetuitatis gratia fiant æneæ
atque maximi ponderis sint axe tutius aguntur quam arpiconi
bus.
non hic refero quas portas apud historicos et poetas le
gerim uestitas auro / ebore / et signis / tam graues / ut turmis
hominum reserarentur: et strepitu terrorem incuterent: in
his ego facilitatem laudo aperiendi claudendique.
Ergo ad cu
spidem in axis infimo substituetur sedile æreum stagno im
mixto: excauabiturque medullitus cum sedile /tum et caput
axis cui ualua applexa sit in modum piscidis ad concauum
lineamentum lancis / quoad intra se mutuo complexu con
cipiant pilam ferream bene teretem et bene tersam.
Ad su
premum quidem axis caput quod in ualuæ summo est aderit
famella ænea superliminari intersita: et præter id axis mobi
lem circa se imbuet anulum ferreum usque quaque tersum et
leuigatum.
Sic fiet ut nusquam morosa sit ualua: et leui ap
pulsu ad arbitrium alludat.
Singulis hostiis ualuæ erunt ge
mellæ: quarum altera hoc in latus ianuæ: altera in latus al
terum sese recipiat.
Valuæ eiusque crassitudo fiet ex suæ lati
tudinis duodecima.
In ualuis ornamenta sunt fasciæ quæ qui
dem amplitudinem ualuæ superadpactæ obambiant nume