Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
athenas in arce: quale ue apud romam in capitolio.
Habue
re etiam florente urbe opertum paleis et culmo.
Sic. n. pristinam
illam patrum parsimoniam exprimendam ducebant.
Sed cum regum
cæterorum que ciuium opulentia suasisset: ut se urbenque suam ædifi
ciorum amplitudine honestarent: turpe uisum est ædes deorum ulla
pulchritudinis laude a tectis mortalium superari: breuique ad
id progressa res est: ut in frugalissima urbe unius templi fun
damentis Numa rex libras argenti quatercentenas decies ero
garit.
Cuius principis institutum dum prospexit dignitati
urbis / dumque id tribuit deorum uenerationi: quibus omnia debe
mus / uehementer laudo.
Tametsi fuit quidem apud nonnullos
qui sapientes habiti sint opinio: ut superis templa fieri non
probarint.
His auctoribus Xerses inflammasse templa græ
ciæ dicitur quod parietibus includerent deos: quibus omnia de
beant esse patentia: quibus ue ipse mundus pro templo sit.
Sed redeo ad institutum.
Tota in re ædificatoria nihil est: in quo maiore sit opus in
genio / cura / industria / diligentia / quam in templo constituendo atque
exornando.
Sino illud quod templum quidem bene cultum et bene
ornatum profecto maximum et primarium est urbis ornamentum.
Deorum equidem certe est diuersorium templum.
Quod si regibus
et magnis utris hospitibus ædes ornamus: lautissimeque ap
paramus: quid superis immortalibus faciemus?
quos quidem
adesse uocatos ad sacrificium / et nostras audire preces suppli
cationesque uolumus?
Sed ne curent quidem superi caduca hæc
quæ homines facient plurimi a nitentium puritate et numinis
ueneratione moueantur.
Proculdubio ad pietatis cultum plurimum
interest habere templa quæ animos mirifice delectent detineantque cum
gratia atque admiratione sui.
Pietatem ueteres tum demum coli
asseuerabant / cum templa deorum frequentarentur.
His de rebus
uelim quidem templo tantum adesse pulchritudinis / ut nulla
species ne cogitari uspiam possit ornatior: et omni ex parte ita
esse paratum opto: ut quae ingrediantur stupefacti exhorrescant
rerum dignarum admiratione: uixque se contineant / quin