EM AEDIFICATORIAM CONSTA
re partibus diximus / et partium alias quidem
esse: quibus omne ædificiorum genus quale
cumque ipsum sit contineatur: uti est area / tectum
et eiusmodi. Alias autem esse quibus ædifi
cia ipsa differant inter se. De illorum ornamen
tis hactenus recensuimus quantum ad institutum pertinere
uidebatur. Nunc de his alteris dicendum est. Habebit quidem
hæc disquisitio utilitatis tantum: ut ea ne pictores quidem
uenustatum exquisitissimi sectatores ullo pacto sibi caren
dum esse affirmaturi sint. Habebit etiam iucunditatis quo
ad non dico plus legisse non poeniteat. Sed uelim non im
probes / si nouis propositis finibus nouis primordiis rem ag
grediemur. Primordia quidem aditusque ex diuisione et per
scriptione annotatione ue partium ex quibus tota causa con
stet rectissime panduntur. Nam ueluti in statua ære auro ar
gentoque mixtis conflata aliud faber ex pondere considerat:
aliud fictor ex lineamentis: aliud alii fortassis quærent. Ita
et nos alibi partes hasce rei ædificatoriæ ita distribuendas di
ximus: ut ordinem satis aptum atque expeditum præbuerint re
censendi quæ illic ad eam rem facerent. Nunc partionem præfi
niemus eam: quæ potissimum uenustati decorique ædificiorum
satisfaciat magis quam utilitati ac firmitati. Tametsi istiusmo
di omnes laudes ita inter se conueniant: ut in qua re aliquid
horum desideres: in ea quidem et cætera non probentur. Aedi
ficia igitur alia publica alia sunt priuata. Tamen et publi
ca atque item priuata aut sacra quidem sunt aut profana.

De publicis ædificiis prius dicam. Vrbium moenia uete
res summa religione statuebant et numini dicabant / in cuius
tutela futuri essent. Neque ulla quidem hominum ratio
ne arbitrabantur posse mortalium res satis a quoquam mo
derari: quin inter homines contumelia atque perfidia uersa
rentur: semperque uel suorum negligentia uel finitimorum