Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
sunt in dextra contrariis talibus in sinistram numeris respon
deant.
Nam si erit ferrum tria / pynnulæ duo ab amento ad
ferrum radius duo sit oportet: et radius alter ad pynnulas tria
Ex quo cum hic numerus quinque alteris quinque par responde
bit: æquatis radiorum et ponderum rationibus quiescent æqui
librati et compares: si non respondebunt numeri peruincet:
in quo excedent.
Illud non prætereo / ab eodem amento si
pares protendentur radii pares dum capita mouebuntur aere
circulos signabunt Si uero impares quoque et impares describent
circulos circulis contineri rotas diximus: monstratum id /
circo est si uno eodemque motu duæ contiguæ unicum affixæ
in axem rotæ moueantur: ita ut mota una altera non quiescat:
et quiescente una altera non moueatur ex radiorum in utrisque
longitudine quæ nam in unaquaque sit uis intelligemus.
Ra
dii longitudinem notasse oportet a medio intimi axis pun
cto.
Hæc si satis intelliguntur omnis quam quærimus ratio
huiusmodi machinarum in aperto est maxime rotarum et uectis.
In trocleis paululum est amplius quod consideremus.
Nam
et traductus per trocleam funis et orbiculi ipsi in troclea pro
uado sunt: in quo medius quidem sit motus / quem esse intra
difficillimum atque facillimum diximus: quod neque ascendat
neque descendat: sed in suum centrum æquate obinstet.
Atque
ut intelligas quid sit in re: summito tibi statuam pondo.
M.
Hæc si ex arboris trunco fune illaqueata pendebit / certum
est / simplicem funem istunc mille integra sustinere: Adne
ctito ad statuam trocleam: et per eam traducito funem quo
pendebat statua: et reducito ad truncum: ut iterato pendeat:
promptum est statuæ pondus duplicato pendere fune: atque
trocleam per æquilibra medium interstringi.
Prosequere
addito etiam trunco alteram trocleam et per eam quoque tra
ducito ipsum funem: quero a te quota erit ponderis portio:
quam reducta in altum et mox traducta pars funis sustinebit ?
quingenta inquies.
non tu exinde intelligis secunde huic tro
cleæ dari pondus non posse maius ab fune ipso quam quod ha