Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
omnes motus quo huic uel huic proximiores sunt / eo aut fa
ciliores aut difficiliores esse.
Quo autem pacto immania
pondera moueri possint / ipsa rerum natura multa ex parte
monstrasse uisa est.
Namque uidere quidem licet quæ stantem
in columnam imponantur pondera facili appulsu porturba
ri: et cum ad casum moueri ceperint nulla ui admodum con
tineri posse.
Tum et spectare quidem licet columnas ipsas
teretes / et orbes rotarum / et uolubilia facile moueri: ægre
consistere si rotentur: eadem si instituas trahere / ita ut non
rotentur / non facile persequi.
Tum et in promptu est maxi
ma pondera nauium leui appulsu stagnantes per aquas mo
ueri si trahendo perseueres.
Si uero arietes eas ne maximo
quidem subito quo uelis ictu moueri: et contra ictu repen
tino concitatoque impulsu quædam moueri.
quæ alioquin
non sine maxima ponderum ui dimouerentur.
Supra glacie
quoque grauia haud quaquam repugnanter trahentem sequi.
Præ
longo item quæ pendeant fune alligata aliquot quidem spa
tium esse ad motum prompta perspicimus.
Istorum ratio
nes aduertisse atque imitasse conferet: nos ea succincte tran
sigamus.
Carina ponderis omnino solida et coæquabilis sit
necesse est: ea quo erit latior: eo minus obteret substrata ua
da: quo erit gracilior / eo expeditior: sed sulcabit uada et ob
uorabitur.
Ad carinam ponderis si aderunt anguli: utetur
quasi unguibus ad uada carpenda atque renitendum.
Vada
si erunt lubrica / subsolidata / æqualia / constantia / nusquam
cadentia / nusquam sese attollentia / nusquam obfundentia quod
interpellet: illud proculdubio non habebit pondus quod con
tra certet / aut obsequi recuset / præter unum id quod ipsum
pondus natura sui quietis amantissimum sit: et perinde pi
grum et morosum.
Istis similia fortassis intuens Archime
des et rerum earum quas recensuimus uim altius repetens adduci
uisus est ut diceret.
Si tantæ molis daretur basis: profecto se mundum
posse peruertere.
In carina uadoque parando quæ istic quærimus
per commode assequemur.
Trabes enim insternentur pro poderis ua