Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
amplitudine tam latas: ut ferreis illis ex axibus lapides ipsi
penderent: inde uersatu rotarum motos ac deportatos.
Che
minium ægyptium ferunt in pyramide astruenda quod esset
opus altum stadia plus sex factis aggeribus uastissimos la
pides apportasse.
Clepam Rasinitæ filium scribit Herodo
tus in ea pyramide qua astruenda centena milia hominum
annos plures fatigasset / gradus extrinsecus reliquisse: quo
uastissimi lapides breuibus tignis et aptis machinis admo
uerentur.
Tum et illud mandarunt litteris: alibi lapideos
uastissimos trabes altis columnis fuisse impositos in modum
hunc.
In trabis enim mediam longitudinem duos substitue
runt transuersos thorulos mutuo contiguos: mox in alterum
trabis caput aceruarunt sportulas plenas harena: qua pressio
ne caput alterum quod nudum esset alleuaretur: et alter tho
rulus pondere immunis relinqueretur translatis subinde spor
tulis / inque alterum iam sublatum caput alternatim coacer
uatis / et thorulis subinde altioribus ea parte substitutis / qua
immissio apertior pateret: assecuti sunt ut sensim lapis qua
si sua sponte conscenderet: Hæc breuissime collecta ab ipsis
auctoribus prolixius discenda linquimus.
Cæterum pro ope
ris instituto pauca quæ ad rem faciant succincte repetenda
sunt: non hic insisto: ut illa explicem ponderi naturam inesse
ut continuo premat: obstinate querat inferiora: attolli totis
uiribus repugnet: nusquam cedat loco / nisi ut uictor / aut
maiori pondere peruincente / aut contraria ui prepotente: neque
motus esse uarios repeto: a centro in centrum / circa centrum /
et uehi alia / trahi alia / impelli alia et eiusmodi: de hisce dis
sitionibus alibi prolixius.
Hoc stet apud nos: pondera nusquam
facilius moueri quam quom descendant: sponte enim mouentur.
Nunquam difficilius quam ubi conscendant: natura enim repu
gnat.
Tertium uero quendam atque inter hos medium esse
motum: et fortasse qui utriusque horum naturam sapiat: qui
quidem neque suapte mouetur: neque obsequi repugnet: uti
quom plano et minime impedito trahitur uado.
Cæteros