Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
manitate delectati inter se ipsi reges studiosius certare pro
gressi sunt ad insaniam usque pyramidum extollendarum.
Credo equidem usum ædificandi præbuisse occasionem ut
multa ex parte cernerent quid intersit numero: ordine: po
situ: facie ue: quæ astruerentur uno aut altero commisisse.
Ac perinde gratioribus delectatos spernere didicisse incon
cinniora.
Successit græcia: ea quidem quod ingeniis bonis atque
eruditis floreret et fragraret cupiditate ornandi sui: cum
cætera tum et templum imprimis faciundum curauit.
Hinc
cepit assyriorum ægyptiorumque opera diligentius specta
re / quoad intellexit quidem in istiusmodi laudari magis ar
tificum manus / quae opes regias.
Nam posse quidem magna
facere fortunatorum est.
Pacere autem quæ periti non uitu
perent eorum est / qui laudem mereantur.
ex ea re suas esse
partes instituit græcia suscepto in opere id conari / ut quos
fortunæ opibus æquare non possent: hos quoad in se esset in
genii dotibus superaret.
Cepitque uti cæteras artes / sic et
hanc ædificatoriam ipso ex naturæ gremio petere atque edu
cere / totamque tractare / totamque pernoscere sagaci soler
tia prospiciens perpendensque.
Quid inter ea quæ proben
tur ædificia intersit / atque ea quæ minus probentur: Ista in
disquisitione nihil prætermisit.
Omnia tentauit naturæ ue
stigia lustrans et repetens.
paria quidem paribus / recta fle
xis / prompta subobscurioribus permiscendo intuebatur an
te quasi ex maris feminæque connubio tertium quippiam
oborietur: quod faceret ad spem instituti officii: neque de
stitit etiam in minutissimis iterum atque iterum conside
rasse partes singulas / qui dextra sinistris / stantia iacentibus /
proxima distantibus conuenirent / adiunxit / detraxit / æqua
uit maiora minoribus / similia dissimilibus / prima ultimis
quoad compertum fecit.
Laudari aliud in his / que ad uetu
statem perferendam quasi stataria constituerentur: aliud in
his quæ nullam æque ad rem atque ad uenustatem fabrica
rentur.
Hæc illi.
Itália tum primum pro innata frugalitate