Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
ulla hominum arte poterit quod ab hominum iniuria satis
munitum sit.
At pulchritudo etiam ab infestis hostibus im
petrabit ut iras temperent / atque inuiolatam se esse patiantur:
ut hoc audeam dicere nulla re tutum æque ab hominum in
iuria atque ille sum futurum opus: quam forme dignitate ac uenu
state.
Huc omnis cura / omnis diligentia / omnis impensæ ra
tio conferenda est: ut quæ feceris cum utilia et commoda sint:
tum et præcipue sint ornatissima ac perinde gratissima: quo
ad qui spectent / nulla in re alibi tantum erogatum esse im
pensæ malint quam istinc.
Sed pulchritudo atque ornamentum per
se quid sit: quid ue inter se differant fortassis animo aperti
us intelligemus quam uerbis explicari a me possit.
Nos tamen
breuitatis gratia sic diffiniemus: ut sit pulchritudo quidem
certa cum ratione concinnitas uniuersarum partium in eo cuius
sint: ita ut addi / aut diminui / aut immutari possit nihil / quando
improbabilius reddat.
Magnum hoc et diuinum quo perfi
ciendo omnes uires artium et ingenii consumuntur: raroque
uel ipsi naturæ cuique concessum: ut in medium proserat quod
plane absolutum atque omni ex parte perfectum sit.
Quibus in
quit ille apud Ciceronem / athenis extat ephebus pulcher.
Deesse aliquid spectator ille formarum: aut plus esse in his
quos non probaret intelligebat: quod ipsum cum pulcherrimis
rationibus non conueniret: illis ni fallor / adhibita ornamen
ta hoc contulissent: fucando / operiendoque siqua extabant
deformia / aut comando expoliendoque uenustiora.
Vt in
grata minus offenderent: et amena magis delectatent.
Id
si ita persuadetur / erit quidem ornamentum quasi subsi
diaria quædam lux pulchritudinis / atque ueluti comple
mentum.
Ex his patere arbitror / pulchritudinem quasi
suum atque innatum toto esse perfusum corpore quod pul
chrum sit: ornamentum autem afficti et compacti naturam
sapere magis quam innati.
Rursus sic est ut prosequar.
Qui ita
ædificant / ut quæ ædificent probari uelint / quod uelle debent
qui salem habent hos certa sane moueri ratione.
Facere qui