deliramentis potius quam probatissimis laudatissimorum opum rationibus
delectari quibus ex rebus futurum negabat nemo quando breui hæc pars
ut ita loquar uitæ et cognitionis penitus esset interitura. Idcir
co hæc cum ita essent: non poteram non facere / quin de commen
tandis his rebus et sæpe et diu cogitarem. Inter cogitandum quidem tam
eas res / tam dignas tam utiles tam in uita hominum necessarias
quæ sese ultro afferrent scribenti non negligendas instituebam: offi
ciique esse censebam uiri boni et studiosi conari: ut partem hanc eru
ditionis quam prudentissimi maiores semper maximi fecissent ab
interitu uendicarem. Itaque anceps eram incertusque consilii / pro
sequerer ne an potius intermitterem. Peruincebat amor operis
et studiorum charitas: et quod ingenium præstare satis non potuisset
studium ardens et incredibilis diligentia suppeditabat. Nihil usque
erat antiquorum operum / in quo aliqua laus elucesceret: quin
ilico ex eo peruestigarem siquid possem perdiscere. Ergo ri
mari omnia / considerare / metiri / lineamentis picturæ collige
re nusquam intermittebam / quoad funditus quid quisque attulis
set ingenii aut artis prehenderem atque pernoscerem. Eoque pacto
scribendi laborem leuabam / discendi cupiditate atque uolupta
re. Et profecto tam uarias res / tam dispares / tam dispersas /tam
ab usu et cognitione scriptorum alienas colligere in unum / et
digno recensere modo / et apto locare ordine / et oratione tracta
re accurata et certa ratione monstrare prorsus est facultatis et eru
ditionis maioris quam in me profitear: me tamen nequicquam penitet
mei: si quod omnino institueram assecutus sum: ut qui me legerint
esse mefacilem dicendo maluisse statuant quam uideri eloquentem.
Quod unum quam sit difficile in istiusmodi rebus commentandis ma
gis nouere experti quam credant qui periculum non fecere. Et ni
fallor / quæ scripsimus ita scripsimus: ut esse latina non neges
et satis intelligantur. Id ipsum in his quæ sequuntur pro uiribus
efficiemus ex tribus partibus quæ ad uniuersam ædificatio
nem pertinebant: uti essent quidem quæ astrueremus ad usum
apta: ad perpetuitatem firmissima / ad gratiam et amenitatem
peracissima: primis duabus partibus absolutis restat tertia omnium