Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
Dignissimum nimirum oportet esse hunc qui cæteris presit
solus.
Quæ igitur istius unius gratia fiant consideremus.
Si
maximi interest cuiusmodi fore ipsum hunc constituamus
illius ne similem / qui sancte pieque imperet uolentibus: quiue
non magis suis emolumentis quam suorum civium salute et com
modis moueatur?
an contra eiusmodi qui sibi paratam esse
cum subditis uelit rem: ita ut etiam inuitis imperet.
Nam
cum cætera pleraque omnia edificia / tum et urbem ipsam non
eandem oportet eorum esse / quos tyrannos nuncupant atque
eorum qui imperium / quasi concessum magistratum inie
rint ac tueantur.
Regum enim erit urbs munita / plus satis:
ubi aduentitium arcere hostem ualeat.
Tyranno cum sui ni
hilo segnius hostes sint quam alieni: utrinque munienda ei ciui
tas est / aduersus alienos / aduersusque suos: et ita munien
da: ut alienis atque etiam suis contra suos uti subsidiis ualeat.
In hostes urbem superiore libro munitam fecimus: in suos
quid expediat consideremus.
Perualidum putat Euripides
aduersarium esse multitudinem natura sui: eamque si frau
dem dolumque in unum contulerit reddi omnino inexpugnabilem.
Carras apud egyptum urbem populosissimam / adeo ut cum
indiem defunctorum capita si non plus mille efferantur / so
spitem et optime ualere arbitrentur.
Prudentissimi reges
crebra fossa aquaria ita diuisere: ut iam non unam / sed plu
rimas esse pusillas iunctas urbes dicas.
Id ita fecerunt credo
ut nisi commoditas passim diffunderetur.
Sed ea re imprimis
assecuti sunt ut graues multorum motus non uereantur: et quod mo
ueantur leuissime comprimantur: uti si quis ex magno colosso
duas plures ue effecerit statuas tractabiles atque portabiles.
Romani nullum senatorem mittebant proconsulem in egy
ptum: sed equestres uiros singulis locis distribuebant.
Id
quidem ea de re instituisse aiebat Arrianus: ne tam apta
ad res nouas prouincia unius imperio ageretur.
Et annota
runt quidem urbem nullam ciuium dissidiis immunem da
ri: cuius aream natura discreuerit: uti si peruadat fluen