Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
uermium et eiusmodi: Tum et ubi alioquin tersissima perpurgatis
simaque putes esse: illud non deest ut quod de planis diximus: multo
ista magis atque magis hyeme algeant: et sub æstu intemperanter fer
ueant.
Postremo iterum atque iterum prouidisse oportet / ne siue mons
siue rupes / siue lacus / siue palus / siue flumen / siue fons siue quid
uis horum ita se habent: ut hostem munire tutarique / aut urbi et ci
uibus afferre ulla ex parte incommodum possit.
Hæc de urbium
regione ac situ hactenus.
Ipsius urbis ambitum et partium distributionem intelligimus pro
locorum uarietate futuram esse oportere uariam: quandoquidem mon
tibus non dari in promptu est: ut seu rotundam / seu quadrangulam /
aut quam aliam probes / murorum descriptionem possis æque atque
aperto in plano ducere.
Veteres architecti oppidis circumdandis /
murorum angulos improbarunt: quod hostibus lacessentibus magis quam
incolis defendentibus opitulentur: quod item ad machinarum iniurias to
lerandas sint nequaquam ualidi.
Et certe anguli ad insidias atque telo
rum missiones / expugnatoribus non nihil conferunt: ubi excurrendi
et sese recipiendi facultas præstetur.
Montanis tamen urbibus iidem
maximo interdum præsidio sunt: ubi se aduersus uiarum occursus
offerant.
Ad Perusiam urbem celebrem / quod uicos hac illac quasi
a manu dispansos digitos per obductos colles porrigat: si uolet ho
stis anguli frontem petere / non patebit illic ubi multa incesset ma
nu / et quasi aliqua subinsidente arce exceptas / tela eruptionesque
non perferet.
Itaque non locis omnibus circumdandæ urbis una ea
demque ratio est.
Postremo inquiunt ueteres / urbem atque nauim
haud quaquam esse oportere tam amplam / ut uacillet uacua / aut non
sufficiat plena: Sed alii quod tutiorem putarint / confertissimam uo
luere: Alii quod optimam sibi spem pollicerentur in posterum / sa
xioribus spatiis delectati sunt: Alii fortassis celebritati et nomi
nis posteritati consuluerunt.
Namque urbem quidem solis a Busi
ride conditam / quam Thebem nuncupant.
CXL.
Memphim cen
tena et quinquaginta: Babylonem supra trecenta item quinqua
ginta: Niniuem bis ducenta atque.
lxxx.
circuisse stadia ex ueterum
historiis comperio.
Et fuerunt qui tantum concluserint areæ: