Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
ductique ea sub coeli facie fertiliores esse cultus senserint.
Atqui
sub tauro monte / quæ partes ad aquilonem spectent / longe ante
alias esse salubres: ea præsertim re qua et fertiles prædicant histo
rici.
Demum sicubi in montibus ponendum sit oppidum / inpri
mis animaduertendum est: ne quod istiusmodi in locis assolet: ma
xime ubi celsiores circum alii sese attollant colles: grauis et diuti
na nebularum collectio atram diem / et fuscum assiduo rigidumque
coelum præbeat.
Tum et uentorum immodica excursitatio et mo
lestia ne quid immanius uexet prouidendum est: et præsertim bo
reas istic: Nam is quidem inquit Hesiodus cum cæteros / tum in
primis senes reddit torpentes et inflexos.
Incommoda erit urbis
area / in quam superextensa rupes a sole conceptos uapores refun
dat: aut in quam auernæ conualles auram acrius obfundant.
Alii
præcipitiis locorum esse urbis latus finiendum monent.
Sed præ
cipitia ipsa ferme omnia / quae ex se contra motus et tempestates inua
lida sint monstrant cum alibi pleraque oppida / tum et in ætruria uo
la terræ: labuntur enim temporum ductu: et quæ imposueris tra
hunt in ruinam.
Et cauisse quidem oportet nequis supra immineat
contiguus mons: quo occupatio infestus hostis urgeat: neue ulla
subtendatur hosti tuta planities tanta: ut eo loci castra uallare ad
obsidendum / aut aciem struere ad oppugnandum possit.
Vrbem
condidisse Agrigentinam Dedalum legimus ardua in petra / dif
ficili aditu / ut tribus non plus uiris custodiretur aptum præsidium:
modo non æque paucis obstruatur armis exitus / atque arceatur in
gressus.
Cingolum in Piceno a Labieno conditum / periti rei mi
litaris uehementer comprobant / cum cæteras ob res: tum quod plerisque
ferme omnibus montanis oppidis euenit / ut ubi conscenderis æqua
pateat dimicatio / id illic non sit: Rupe enim educta et præcipiti
refutantur.
Nec habet quidem hostis qui agrum una circum excur
sione populari ac uastare ad arbitrium possit: neque omnes una ob
sidebit aditus.
nec se iuxta castris positis tuto recipiet: Nec pabu
latum / lignatum / aquatum emittet sine periculo.
Contra oppida
nis sit: nam subiectis subnexisque hinc atque hinc collibus crebris in
teriectis uallibus habent qua e uestigio egredi lacessere: atque impro