Alberti, Leone Battista De re aedificatoria 1485 | ||||||
|
ædificia / et quorum ex usu uarientur accuratius consideremus quod
inter se differant: quo inde singula clarius recognita distinctius
pertractentur.
Repetamus ea de re / quid de hominum cætu par
tiundo ueteres illi rerum publicarum legumque conditores uiri pe
ritissimi senserint: qui studio / cura / diligentiaque istiusmodi rebus
perseruerandis atque recensendis summa cum laude inuentorumque
admiratione uersati sunt.
Theseus / inquit Plutarcus / rem publicam diuisit in eos qui leges
diuinas atque humanas constituerent atque interpretarentur: et eos qui
artificio exercerentur.
Solon pro census diuitiarumque copia et modo
suorum habuit ciuium ordines distributos: ita ut qui minus.
ccc.
ex agris annua exciperent prope in ciuium numero censendos non
putarit.
Athenienses primos sibi habuere uiros doctrina et usu re
rum cultos / ac peritos: proximos oratores: postremo opifices.
Romulus a plebe equites et patritios discreuit.
At Numa rex ple
bem diuisam fecit per artes.
Apud Gallias plebs pene seruorum du
cebatur sorte: Reliquos aut milites fuisse tradit Cæsar: aut sapien
tiæ religionique deditos: quos illi Druides nuncupant.
Apud Pan
theos supremi sunt sacerdotes: secundi agricolæ: tertii milites:
cum quibus et pastores et duces ouium.
Britanni suos quatuor di
uidebant generibus: Primi erant quibus fiant reges: alteri sacerdo
tes: tertio loco milites: postremo uulgus.
Aegyptii primos dede
re gradus sacerdoti: subinde reges præfectosque locarunt: tertio po
suere ordine bellatores: et multitudinem diuerse itidem inter agri
colas pecuarios artificesque / atque etiam / ut inquit Herodotus / mer
cennarium et nautam.
Hippodamum referunt suam quoque diuisisse
rem publicam in partes tris: artificem / agricolam / et propulsatorem
belli.
Non improbasse Aristoteles eos uisus est: qui a multitudi
ne selegerint dignos: quos consiliis / magistratibus / iudiciis ue præ
ficerent: Cæteram uero plebem diuisam reliquerint inter agrico
las / artifices / mercatores / mercenarios / equites / pedites / et turbam
naualem.
Cui haud multo dissimilem ex Diodoro historico fuisse
apud Indos rem publicam apparet: Nam illic sacerdos / arator / pa
stor / artifex / miles / effori: et qui publicis consiliis præsunt.